Miłośnicy książek po raz ostatni w tym roku spotkali się, żeby porozmawiać o dwóch książkach: „Iłła” Joanny Kuciel- Frydryszak i „Wierszalin” Włodzimierza Pawluczuka. Jak się okazało, spotkanie to było nie tylko wydarzeniem literackim.

Przede wszystkim ogłoszono wyniki konkursu „Moja książka życia”, a laureatom wręczono dyplomy i nagrody.  Później uczestnicy spotkania obejrzeli przedpremierowy pokaz filmu dokumentalnego o życiu i tragicznej śmierci Zenka Borowskiego. Jego główny bohater to trzynastoletni harcerz, który w 1943 roku chciał ocalić polskie książki przed zniszczeniem i został zastrzelony przez niemieckiego żołnierza. Reżyserem filmu jest Dariusz Szada -Borzyszkowski. Na zakończenie funkcjonujący w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku zespół „Podlaskie Korale” dał koncert pieśni i piosenek patriotycznych z okazji Stulecia Odzyskania przez Polskę Niepodległości.

Ważnym elementem siódmego spotkania Klubu była oczywiście rozmowa o książkach.

„Iłła” Joanny Kuciel-Frydryszak to biografia wybitnej polskiej poetki, obecnie trochę zapomnianej, Kazimiery Iłłakowiczówny. Pisarka na podstawie wielu tekstów źródłowych  ukazała życie poetki, która była także aktywną kobietą działającą w sferze polityki, edukacji i kultury. Znała kilka języków obcych, była tłumaczką, nauczycielką języka angielskiego, sanitariuszką w armii rosyjskiej i sekretarzem Józefa Piłsudskiego. Praca zawodowa była jej priorytetem. Dlatego nie założyła rodziny, chciała być samodzielna, sama decydować o sobie i swoim życiu. To nietuzinkowa postać, zbuntowana, niepokorna, doskonała poetka, mistrzyni wiersza tonicznego, stawiana na równi z poetą Janem Kasprowiczem. Joanna Kuciel-Frydryszak w swojej książce ukazała nam portret osoby, która dążyła do tego, żeby pozostać wierną sobie i to się jej udało.

Druga książka, o której dyskutowano, to „Wierszalin. Reportaż o końcu świata” Włodzimierza Pawluczuka. Jej autor urodził się na podlaskiej wsi. Jest profesorem nauk humanistycznych, nauczycielem akademickim, religioznawcą i antropologiem. W swojej książce ukazał, co dzieje się z człowiekiem, kiedy całkowicie rozpada się znany mu świat. Główny bohater, Ilja, próbuje za wszelką cenę zachować to, co jest mu bliskie, a przy tym chce wyrazić swój sprzeciw wobec zła i poprzez sakralną uświęcającą narrację odbudować to, co utracone. Autor opisał dzieje proroka Ilji Eliasza Klimowicza z Grzybowszczyzny na Podlasiu. Lokalna społeczność uznała go za proroka, mającego przygotować ludzi na powtórne przyjście Mesjasza. Dla swoich wyznawców wybudował w latach trzydziestych ubiegłego wieku wioskę Wierszalin. Rosjanie jednak potraktowali go jako założyciela tajnej organizacji i wywieźli na Syberię. Jego wyznawcy jakiś czas jeszcze mieszkali w Wierszalinie. Obecnie pozostała tam tylko jedna chata. W 2007 roku Teatr Wierszalin z Supraśla wystawił sztukę opartą na dziejach proroka Ilji w reżyserii Piotra Tomaszuka.

Priorytetem wszystkich spotkań członków Klubu Ex Libris jest dyskusja o literaturze. Podejmowano także próby znalezienia uniwersalnych wartości w ponadczasowych tekstach. Dobór książek był ściśle związany ze Stuleciem Odzyskania przez Polskę Niepodległości i uzyskania przez kobiety praw wyborczych.

Teresa Rafałowska
Podlaska Redakcja Seniora Białystok