Jestem lekarzem z 40-letnim stażem pracy w zawodzie i seniorką. W swojej codziennej pracy spotykam pacjentów skarżących się na dolegliwości gardła.

Narzekają na pieczenie lub suchość w gardle, czują zaleganie wydzieliny na tylnej ścianie gardła., czują też jakieś „przeszkody” w gardle. Są często przerażeni, gdyż dolegliwości te są zazwyczaj przewlekłe i obawiają się, czy nie prowadzą do chorób o podłożu onkologicznym. Z tego tez powodu przybliżę temat przewlekłych nieżytów gardła.

W gardle krzyżuje się układ pokarmowy i oddechowy. Stąd stały kontakt z drobnoustrojami chorobotwórczymi (wirusy, bakterie i grzyby) oraz czynnikami drażniącymi i toksycznymi, które wnikają do organizmu z wdychanym powietrzem, spożywanymi pokarmami i napojami. Błona śluzowa gardła nie jest jednak bezbronna. Kontakt z drobnoustrojami pobudza ją do produkcji przeciwciał i wpływa na dojrzewanie całego układu oddechowego. Dlatego u ludzi dorosłych z dobrze funkcjonującym układem odpornościowym, większość drobnoustrojów chorobotwórczych jest eliminowana w gardle i nie dochodzi do infekcji. Zapalenie gardła u osób dorosłych przebiega łagodniej niż u dzieci, u których nie wszystkie funkcje obronne są w pełni wykształcone.

U każdego z nas na powierzchni błony śluzowej garda gromadzi się bardzo wiele drobnoustrojów. W części nosowej gardła flora bakteryjna jest zbliżona do tej, jaką mamy w nosie, a w gardle środkowym i dolnym do tej, jaką mamy w jamie ustnej. Przed atakami drobnoustrojów chroni nas ślina, która nieustannie obmywa jej powierzchnię i cały mechanizm przeciwciał znajdujący się w błonie śluzowej gardła.

Niekorzystnie na stan błony śluzowej gardła, w tym jego funkcje obronne, wpływają zanieczyszczenia powietrza oraz substancje drażniące, które dostają się zarówno drogą pokarmową, jak też oddechową.

W warunkach fizjologicznych powietrze wdychane przez nos zostaje ogrzane, oczyszczone z bakterii i pyłów oraz nasycone parą wodną w nosie. W obrębie gardła , krtani i tchawicy wilgotność wzrasta z 32-35% do 95 -100%. Ogrzewanie powietrza odbywa się na drodze oddawania ciepła z krwi krążącej w drobnych naczyniach krwionośnych nosa. Dzięki temu powietrze wdychane osiąga temperaturę 32-34 stopnie, niezależnie od temperatury otoczenia. Nieprawidłowy przebieg tych procesów sprzyja uszkodzeniu błony śluzowej gardła, co może powodować powstanie stanów zapalnych błony śluzowej gardła.

Na stan błony śluzowej gardła wpływają:

  • czynniki fizykochemicze: temperatura otoczenia, wilgotność powietrza,zanieczyszczenia przemysłowe, dym tytoniowy, alkohol, urazy.
  • czynniki biologiczne: infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze, alergia, proces starzenia się, zaburzenia hormonalne, niedobory immunologiczne, nieprawidłowości w budowie anatomicznej np.skrzywienie przegrody nosa, polipy nosa, które powodują, że nieogrzane powietrze dostaje się bezpośrednio do gardła.

Stany zapalne gardła dzielimy na ostre i przewlekle.

Ostre stany zapalne to najcześciej infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze, błonica, półpasiec, zapalenie opryszczkowe, angina Plaut-Vincenta, drożdżyca, aftowe zapalenie gardła.

Przewlekłe zapalenia trwają dłużej niż stany ostre, są trudniejsze do leczenia, budzą większy niepokój u pacjentów. Często są skutkiem predyspozycji rodzinnych. W wywiadzie zazwyczaj podają, że z podobnymi problemami borykali się lub borykają ich rodzice, czy dziadkowie, wnuki.

foto: pixabay

Przewlekłe zapalenie gardła jest najczęściej wywołane przez palenie tytoniu, nadużywanie niektórych leków, nadużywanie alkoholu, spożywanie gorących i ostro przyprawionych pokarmów, suche powietrze, oddychanie przez usta u chorych z zaburzeniami drożności nosa. Powodem mogą być też czynniki wewnętrzne jak refluks żołądkowo-przełykowy, zaburzenia hormonalne (menopauza u kobiet, niedoczynność lub nadczynność tarczycy), zaburzenia ogólnoustrojowe (schorzenia nerek, cukrzyca, niedobór witaminy A, odczyny alergiczne, niedokrwistość), przyjmowanie niektórych leków psychotropowych, moczopędnych, przeciw nadciśnieniowych.

Innym czynnikiem może być nadużywanie kropli do nosa typu Xylometazilin, Nasivin, które spływają na tylną ścianę gardła powodując jej wysuszenie lub leków sterydowych stosowanych przy astmie oskrzelowej. Choroby nosa i zatok też mają wpływ na powstanie nieżytów przewlekłych gardła – wydzielina spływająca od tyłu z nosa i zatok infekuje gardło.

Przewlekły zanikowy nieżyt gardła jest to częste schorzenie zawodowe osób pracujących w warunkach dużych różnic temperatur, pracowników zakładów chemicznych, ponadto dotyczy osób pracujących głosem- nauczycieli, polityków, księży, dziennikarzy, śpiewaków. Bardzo często występuje u seniorów

Błona śluzowa gardła jest wtedy cienka, blada, wygładzona z poszerzonymi naczyniami krwionośnymi. Charakterystyczna jest niewielka ilość wydzieliny śluzowej, która zasychając nadaje jej wygląd polakierowanej powierzchni.

Najczęściej zgłaszane objawy przez chorych to pobolewania, pieczenie , drapanie, łaskotanie, uczucie suchości, obecności ciała obcego w gardle, zalegania oraz spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Chory zmuszony jest do ciągłego pochrząkiwania, odpluwania lepkiej wydzieliny. Uczucie suchości w gardle nasila się w nocy i w okresach grzewczych, kiedy powietrze w mieszkaniu jest bardziej suche. Warunki klimatyczne też mają istotny wpływ na nieżyt suchy gardła, częściej występują na terenach suchych a nad morzem i w klimatach morskich dolegliwości zdecydowanie zmniejszają się. Wyjazdy do sanatoriów nad morze mają więc swoje uzasadnienie.

Suche nieżyty gardła leczone są poprzez inhalacje specjalnymi lekami, ssanie leków mukolitycznch i dezyfekcyjnych, stosowanie areosoli nawilżajacych np.Z VIT A+E na tylną ścianę gardła i ssanie oleju słonecznikowego.

Dolegliwości gardła zmniejszają się podczas posiłków lub picia napojów.

Jeżeli dolegliwości dotyczą osób czynnie palących lub byłych palaczy, osób pracujących w warunkach toksycznych, nadużywających głosu, ponadto jeżeli nie ma poprawy po leczeniu objawowym -polecam wizytę u laryngologa.

Niestety zdarzają się w obrębie gardła także procesy nowotworowe, chociaż nie są one bardzo częste.

 

dr Barbara Południewska
Podlaska Redakcja Seniora Białystok