5 sierpnia (w sobotę) o godz. 16:00 w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej w Jurowcach odbędzie się „Koncert zespołów folklorystycznych z całego świata” w ramach XII Międzynarodowego Festiwalu Folkloru „Podlaskie Spotkania” oraz widowisko obrzędowe „Dożynki”.

Jeżeli nie uda się nam trafić na ten koncert, warto i tak pomyśleć o wycieczce do Muzeum, które  powstało we wrześniu 2016 roku w wyniku połączenia Białostockiego Muzeum Wsi i Działu Etnografii, wyłączonych ze struktur Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Pracownia etnograficzna powstała w 1962 roku. Natomiast skansen założono w 1982 roku jako Oddział ówczesnego Muzeum Okręgowego w Białymstoku.

Pod koniec XX wieku, z podlaskiego krajobrazu  zaczęły  coraz szybciej znikać drewniane domy mieszkalne i gospodarcze, które jeszcze do niedawna stanowiły charakterystyczny jego element. Jednym z najpowszechniej stosowanych sposobów ochrony zabytkowych  budynków  jest ich przenoszenie do utworzonych skansenów. Idea takich muzeów na wolnym powietrzu narodziła się w Szwecji pod koniec XIX wieku, a jej twórcą był Artur Hazelius – nauczyciel, badacz folkloru, twórca Muzeum Nordyckiego i pierwszego skansenu.

W Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej  można  zobaczyć zabytkową drewnianą architekturę wsi podlaskiej, która świadczy o tożsamości kulturowej Podlasia i  odgrywa istotną rolę w zachowaniu dziedzictwa dla przyszłych pokoleń. Znajdują się tu zarówno obiekty zaliczane do tak zwanej małej architektury, a więc krzyże, kapliczki, studnie, jak i budynki mieszkalne i gospodarcze, a także dziewiętnastowieczny dwór z Bobry Wielkiej, który jest największym ekspozycyjnym budynkiem.

Obiekt ten został wybudowany przez Michała Butowta Anrzejkowicza, marszałka powiatu grodzieńskiego i wołyńskiego. W okresie międzywojennym  majątek w Bobrze Wielkiej stanowił ważny ośrodek życia towarzyskiego. Budynek z sześciokolumnowym portykiem oraz naczółkowym dachem kryty gontem prezentuje typowy ziemiański dwór o cechach klasycystycznych – czytamy w Przewodniku po Białostockim Muzeum Wsi. Aktualnie w budynku trwają prace przywracające wnętrze z okresu międzywojennego.

Innymi ciekawymi obiektami są:  chałupa z XIX w. przeniesiona ze Starej Grzybowszczyzny, prezentuje typowy dla wschodniej Białostocczyzny układ wnętrza łączący pod wspólnym dachem część mieszkalną i gospodarczą; wiatrak wybudowany w 1836 r. w miejscowości Płonka-Matyski koło Łap, posiadający konstrukcję typu kozłowego; stodoła z Nowego Ostrowia  z zadaszeniem na drewniany kierat, używany do kruszenia kory garbarskiej  w warsztacie, którego właścicielami byli Tatarzy; spichlerz z Dąbrowy Wielkiej wybudowany około 1880 r., z fundamentem z kamieni polnych, ściany wykonano z bali sosnowych , łączonych w narożnikach w jaskółczy ogon i uszczelniono mchem; chałupa z Dąbrowy- Moczydeł z 1926 r. z bogatym zdobnictwem architektonicznym; wiatrak z Bogdanek , typu holenderskiego z 1938r.;  leśna bimbrownia zarekwirowana przez podlaskich policjantów. We wnętrzach budynków znajdują się sprzęty codziennego użytku, narzędzia i maszyny  rolnicze.

W skansenie są także rekonstrukcje obiektów takie, jak: gołębnik, który wykonano według opisów znajdujących się w dziełach ks. Krzysztofa Kluka, przyrodnika żyjącego w XVIII w. w Ciechanowcu oraz Zygmunta Glogera;  murowana kapliczka, stanowiąca kopię takiego obiektu z miejscowości Twarogi Lackie; kapliczka słupowa z rzeźbą św. Jana Nepomucena, wzorowana na kapliczkach nadbiebrzańskich; krzyże przydrożne, wzorowane na krzyżach wykonanych przez rzeźbiarza ludowego Piotra Radkiewicza z Okop pod Suchowolą, w I połowie XX w.

Jest również lapidarium, w którym zgromadzono kamienie nagrobne  z inskrypcjami. Wśród nich wyróżnia się kamień, tzw. pruska baba z miejscowości Pieńki, z wyrytymi trzema krzyżami, datowany na wczesne średniowiecze.

Obok bramy wjazdowej stoi granitowy kamień z inskrypcją: ”1682 AIBD”, stanowiący najprawdopodobniej  skrót od słów „Anno Domini 1682” i inicjały wykonawcy lub fundatora.

Odrębną część muzeum  stanowi Sokolarnia, w której możemy podziwiać ptaki drapieżne.

Oprócz wystaw stałych i czasowych, w skansenie odbywają się  festyny etnograficzne, lekcje muzealne, pokazy i warsztaty rękodzielnicze.

Warto odwiedzić Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej i spędzić  czas, wśród zabudowań w których kiedyś mieszkali  nasi przodkowie. Powdychać zapach macierzanki, mięty, lawendy, oregano i kwiatów z przydomowych ogródków. Przygotowano  miejsce pod ognisko, opał, kije do pieczenia kiełbasek, plac zabaw dla dzieci.

W sierpniu skansen jest czynny od poniedziałku do niedzieli,  w godz. 9:00 – 19:00. Bilet wstępu na teren skansenu – 3 zł. ; na ekspozycje –  6 zł. (ulgowy),  12 zł. (normalny).

Dla niezmotoryzowanych, dogodny dojazd autobusem 102 (przystanek Zajazd). Muzeum znajduje się w Jurowcach – na trasie  w kierunku Augustowa.
Więcej informacji: http://www.skansen.bialystok.pl/

( źródło: materiały Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej)

Maria Beręsewicz
Podlaska Redakcja Seniora Białystok