Oddział Regionalny Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych w Łomży rozpoczął piętnasty rok działalności wykładem inauguracyjnym w dniu 27 października 2017 r.  w gościnnej Bursie Szkolnej Nr 3 w Łomży.

Wykład wygłosiła dr Małgorzata Frąckiewicz, która od wielu lat zajmuje się genezą nazwisk mieszczan łomżyńskich. Wiedzę o nazwiskach czerpie z ksiąg parafialnych i metryk rodzinnych, które z dużym prawdopodobieństwem wskazują, kiedy dane nazwisko pojawiło się w mieście jako element identyfikujący mieszczanina łomżyńskiego, a to z kolei stanowi – wraz z informacjami zawartymi w opisie źródłowym danego antroponimu – pewną wskazówkę do poznania dziejów rodów i rodzin łomżyńskich, które tworzyły społeczność miasta, były jego czynnikiem kulturotwórczym.

Słuchacze dowiedzieli się, że nazwisko jest pewnym faktem historycznym, za pośrednictwem którego możemy „stwarzać siebie”, identyfikować swoje predyspozycje, kreować własne życie, ale także życie rodziny, społeczności czy też narodu, do którego przynależymy. Nazwisko jest nośnikiem tożsamości i dziedzictwa, dziejów i wartości rodzinnych, dumy, kultury, wiedzy o historii społeczności lokalnej. Nazwisko to szczególny dokument historyczny, fakt historyczny i językowy o niezwykłych walorach poznawczych  i kulturowych.

Nazwisko stanowi dla człowieka wartość, dobro, które jest dziedziczone po przodkach jako element charakterystyczny dla całej rodziny, identyfikujący jej członków, świadczący o ich wspólnych korzeniach, więzach rodzinnych, tożsamości.

Podstawową funkcją nazwiska jest wyróżnienie danej jednostki w środowisku, czyli jej identyfikacja. Obecnie oczywistym wydaje się posiadanie nazwiska i nie wyobrażamy sobie istnienia człowieka bez tego podstawowego elementu jego tożsamości.

Pani dr M. Frąckiewicz podała wiele ciekawych przykładów nazwisk potwierdzających ich pochodzenie od nazw regionalnych, wykonywanych zawodów, nazw kwiatów, ptaków, przedmiotów, zwierząt, miejscowości lub regionów. Uczestnicy mieli możliwość uzyskania informacji co do pochodzenia swoich nazwisk.

Ku refleksji wszystkich zainteresowanych historią rodzinną związaną z nazwiskiem może posłużyć cytat: „Cóż więcej mam, prócz imienia? Mam je bardziej niż ciało, bo ciało się rozsypie, a imię pozostanie” (Celan P., Imiona przez Żydów polskich używane, red.L. Kośka, Kraków 2002, s. 33).

Dyskusja na temat nazwisk i nie tylko trwała jeszcze po wykładzie – przy kawie, herbacie i cieście.

Grażyna Czajkowska
Podlaska Redakcja Seniora Łomża