„Ale silny zapach” – mówią niektórzy. „Nic nie czuję ” – mówią inni. Wiele osób, w tym seniorów, ma problem z zaburzeniami węchu. Z tymi objawami spotykam się w moje codziennej praktyce.
W porównaniu z większością ssaków i owadów u człowieka zmysł węchu jest słabo rozwinięty. A jest bardzo ważny w sferze psychicznej człowieka, gdyż zapachy mogą pobudzać lub hamować stany emocjonalne, mogą pobudzać lub zmniejszać apetyt. Zmysł węchu nieodzownie wiąże się ze smakiem. Ostrzega przed zepsutym lub trującym pożywieniem oraz substancjami toksycznymi np. gazem. Ma kluczowe znaczenie w takich zawodach jak kucharz, cukiernik, handlarz wina, kawy, tytoniu, aptekarz i w przemyśle perfumeryjnym .
Przyjmuje się, że w atmosferze znajduję się około0 30000 różnych substancji zapachowych, z których człowiek może wyczuć około 10000, a rozpoznać około 200.
(foto: pixabay)
Okolica węchowa mieści się w górnej części nosa, jest stosunkowo mała 2-5 cm kwadratowych powierzchni. Tam zlokolizowane są włókna węchowe, które przechodzą przez blaszkę sitową do przedniego dołu czaszki, tworząc nerw węchowy, który podąża do kory węchowej, gdzie następuje świadomy odbiór wrażeń węchowych.
Regeneracja nabłonka węchowego może nastąpić w ciągu 100 dni, co jest wyjątkiem wśród narządów zmysłów. Zmysł zapachu podlega zjawisku adaptacji. Czułość narządu węchu zależy w dużej mierze od uczucia głodu. Bardzo głodny człowiek może wyczuć kilka bodźców zapachowych lepiej niż ktoś, kto przed chwilą zjadł.
Zaburzenia węchu mogą być związane ze zmianami w obrębie nosa, czyli okolicy węchowej oraz ze zmianami w obrębie mózgu, gdzie przebiega nerw węchowy, czyli przedni dół czaszkowy oraz ze zmianami w części skroniowej mózgu, gdzie kończy się droga węchowa.
Przyczyny zaburzeń węchu mogą być zapalne i niezapalne, strukturalne i pourazowe. Mogą to być infekcje wirusowe, zapalenie zatok zarówno ostre jak i przewlekłe. Zaburzenia niezapalne to alergie, polipowatość nosa i zatok suchy nieżyt nosa z podrażnienia, toksyczne uszkodzenie błony śluzowej nosa np. po donosowym stosowaniu kokainy, anomalnie anatomiczne w postaci dużych skrzywień przegrody nosa, zwężeń w obrębie przewodów nosowych, czy to wrodzonych, czy pourazowych, czy po zabiegach operacyjnych nosa, nadużywanie niektórych leków szczególnie kropli do nosa typu Xylometazaolin, Afrin, Nasivin.
Zaburzenia węchu występują także po urazach głowy, złamaniach w obrębie podstawy przedniego dołu czaszki lub uszkodzeniem płatów czołowych mózgu z rozerwaniem lub uszkodzenie nerwu węchowego.
Zaburzenia powonienia mogą być pierwszym objawem choroby Alzheimera, w chorobie Parkinsona. Ponadto nieprawidłowe odczuwanie węchu towarzyszą chorobom neurologicznym i psychicznym – schizofrenii, alkoholizmowi, depresji, demencji starczej.
Nie można zapomnieć również, że w obrębie narządu węchu mogą wystąpić procesy nowotworowe. Nerwiak węchowy zarodkowy – to najbardziej złośliwy nowotwór jaki rozwija się z nabłonka węchowego i zawsze musi być brany pod uwagę u chorego z zaburzeniami węchowymi.
Zaburzenia powonienia mogą mieć charakter czasowy np.po infekcji wirusowej z dużym katarem, jeżeli jednak dolegliwości dolegliwości przedłużają się należy zgłosić się do laryngologa i pogłębić diagnostykę oraz podjąć leczenie.
dr Barbara Południewska
Podlaska Redakcja Seniora Białystok
