„My, Tatarska Jazda, półksiężyc i gwiazda,
na stos złożyliśmy nasz życia los, na stos, na stos…”
Tak na melodię Pierwszej Brygady śpiewali żołnierze Pułku Tatarskiego Ułanów im. Mustafy Achmatowicza, podczas wojny z bolszewikami w latach 1919-1920 – pisze Aleksander Miśkiewicz, w pierwszym rozdziale albumu ”Tatarzy w służbie Polsce 1919-2018”.
Pułk ten, zwany często Jazdą Tatarską, nawiązywał do dawnych tradycji osobnych pułków tatarskich w wojskach koronnych i litewskich przed rozbiorami. Należał do 9 Dywizji Piechoty dowodzonej przez gen. Władysława Sikorskiego. Ułani tatarscy wykorzystywani byli do celów zwiadowczych. Brali też udział w walkach o Kijów , a w dniach 18-19 sierpnia 1920 r. bronili Płocka przed atakiem wojsk bolszewickich. Tatarzy służyli również w innych formacjach wojska polskiego: w Marynarce Wojennej, Pułku Lotniczym, artylerii.
We wrześniu 1939 r., w obronie Polski, Tatarzy walczyli w kilku jednostkach, najwięcej było ich w 1 Szwadronie Tatarskim 13 Pułku Ułanów Wileńskich. Wraz z Polakami brali udział w walkach na froncie zachodnim i wschodnim. Kobiety były łączniczkami AK i sanitariuszkami w Powstaniu Warszawskim. Zginęli również w Katyniu, Miednoje.
Wielu Tatarów jako przedstawicieli inteligencji polskiej na ziemiach kresowych trafiło na zesłanie na Syberię i do północnego Kazachstanu.
Po drugiej wojnie światowej dużo rodzin tatarskich nie chcąc mieszkać na terenach przyłączonych do Związku Sowieckiego, opuściło swoje rodzinne strony, przenosząc się do Polski na tzw. wówczas Ziemie Odzyskane.
Kolejne dwa rysy historyczne w albumie to:„Tatarzy – osadnicy, żołnierze” – Artura Konopackiego, poświęcony osadnictwu Tatarów na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego, i
„Tatarska służba” – Musy Czachorowskiego, dotyczy powojennych losów Tatarów w kraju i na emigracji.
Drugi rozdział Albumu zawiera zdjęcia i biogramy Tatarów służących w różnych formacjach wojskowych i paramilitarnych od 1918 r. do czasów współczesnych. Są tam również zdjęcia kilku pokoleń jednej rodziny służących w Wojsku Polskim, np. Musy Czachorowskiego, począwszy od dziadka Aleksandra, uczestnika wojny polsko-bolszewickiej, skończywszy na prawnuku Marku Czachorowskim, który odbywał służbę w latach 2000-2001.
Na spotkanie promocyjne Albumu, przyjechało do Białegostoku wielu Tatarów z całej Polski. Białostoczanie również nie zawiedli, sala pękała w szwach.
Uroczystość rozpoczęła się wspólnym odśpiewaniem Hymnu Polskiego. Wystąpienia gości przeplatane były śpiewaniem pieśni legionowych ze specjalnie przygotowanego śpiewnika oraz recytacjami wierszy patriotycznych, przez młodzież tatarską. Salę ozdabiały buńczuki, w tym ufundowany przez Związek Tatarów RP.
Organizatorzy dziękując za tak liczne przybycie stwierdzili: „Wierzymy, że pamięć o naszym tatarskim wkładzie i służbie ojczyźnie nie zaginie i stanie się zachętą, drogowskazem dla kolejnych pokoleń”.
Na wszystkich uczestników czekał duży okolicznościowy tort. Można było otrzymać, bezpłatnie, egzemplarz albumu oraz inne wydawnictwa Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP.
Album „Tatarzy w służbie Polsce 1918-2018” został wydany dzięki dotacji ministra spraw wewnętrznych i administracji i został objęty Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości.
Spotkanie odbyło się 30.listopada br. w Muzeum Historycznym w Białymstoku, przy ul. Warszawskiej.
foto: Maria Beręsewicz
Maria Beręsewicz
Redakcja Podlaskiego Seniora Białystok
