Przełom października i listopada zaprząta umysły przypominaniem bliskich osób, które „odeszły” do innej rzeczywistości. W takich dniach myślimy o przemijaniu, wspominamy miłe chwile spędzone już z nieobecnymi wśród nas.

Uniwersytet Trzeciego Wieku w Bielsku Podlaskim, realizując projekt „Nie zamykajmy okna na świat Seniora” (dofinansowany przez Miasto Bielsk Podlaski) , 3 listopada 2017 roku  zorganizował teatrealizowaną, obrzędową wieczerzę „Dziady”. Jest to białoruski obrzęd, biorący początek z czasów pogaństwa, a później w okresie chrześcijaństwa przemianowany na  „Dzmitryjevską Subotę” – dzień wspominek dusz zmarłych przodków.

Organizatorzy spotkania w swoim scenariuszu przewidzieli udział młodzieży szkolnej, wysoce ceniąc obopólne korzyści z wzajemnej integracji międzypokoleniowej i wspólnego nabywania umiejętności, wiedzy. Doświadczenia osób starszych były znakomitą lekcją dla młodzieży, która- ze względu na wiek- tematem zmarłych mało się interesuje. Patrząc z innego punktu widzenia, młodzież bardziej zainteresowana jest kulturą przejętą z zachodu, np. obchodami Halloween.

„Dziady” kojarzą się bardziej z biednymi, nieszczęsnymi ludźmi albo z utworem literackim napisanym przez Adama Mickiewicza. Czym są „Dziady”? W kulturze białoruskiej są trzy znaczenia tego wyrazu: obrzęd, rytualna wieczerza oraz dusze zmarłych przodków – niezależnie od wieku.

W obrzędowej wieczerzy aktywnie uczestniczyli uczniowie II LO w Bielsku Podlaskim, którzy swoją inscenizacją pokazali, jak wyglądało spotkanie w domach w czasie tej rytualnej uroczystości. Emocje wśród publiczności wzbudziły szczególnie wypowiedzi Gospodarza i Gospodyni domu.

 

Najbardziej charakterystyczne cechy obrzędu to przygotowanie się duchowe, kąpiel, sprzątanie domostwa, przygotowanie potraw, w tym rytualnej kuti; zapalenie świec – na stole, w oknie; otwarcie drzwi wejściowych; rytualna formułka Gospodarza, zapraszająca dusze zmarłych do domu, za stół, a na zakończenie wieczerzy tzw. „wyżen”, by dusze leciały już do nieba; odkładanie wszystkich potraw do talerza (dla dusz); pozostawienie nakrytego stołu do rana (by dusze w nocy ucztowały). Rozmowy za stołem powinny być rozważne, spokojne, gdyż uważa się, że wszędzie znajdują się dusze, którym należy oddać powagę i szacunek.

W czasie takiej wieczerzy, należy dobrymi słowami wspominać dusze osób znajomych, bliskich, którzy mieli wpływ na nas za życia – wspominki. Toteż wspomniane zostały uniwersyteckie Koleżanki* – Krysia, Tosia, Ania, Mirka, Eugeniusz Berezowiec – burmistrz Miasta Bielsk Podlaski, Marylka.

Z kolei uczniowie Niepublicznego Gimnazjum ZDZ w Bielsku Podlaskim wraz ze swoją nauczycielką Barbarą Żeruń i dyrektor Agnieszką Czarzbon-Peplińską zaprezentowały czytanie performatywne fragmentów „Dziadów – część II”, gdyż właśnie ten obrzęd był natchnieniem do powstania utworu.

 

Tamara Rusaczyk
Podlaska Redakcja Seniora Bielsk Podlaski