Statystyki policyjne biją na alarm. Narasta przemoc domowa wobec osób starszych. Seniorzy są łatwą ofiarą takiej przemocy. Cisi, nie skarżący się, zależni od innych członków rodziny lub opiekunów. Miejmy oczy i uszy otwarte.

 

Studenckie Koło Naukowe Andragogów i Gerontologów oraz Studenckie Koło Naukowe Pracy Socjalnej we współpracy z firmą Promedica 24, na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UwB zorganizowało 17 czerwca br. konferencję pt. „Czym ciszej, tym mocniej. Powiedz STOP przemocy wobec osób starszych.”

W zaproszeniu skierowanym do Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Białymstoku, przeczytałam: „Celem Konferencji jest ukazanie jak również uświadomienie problemu przemocy wobec seniorów w wielu aspektach codziennej egzystencji. Podczas Konferencji wystąpią zarówno teoretycy jak i praktycy zajmujący się tematyką starości”.

Zaciekawił mnie program spotkania, ponieważ w mediach publicznych rzadko się mówi, pisze lub pokazuje przypadki takiej przemocy, dlatego postanowiłam w nim uczestniczyć.

Prof. Małgorzata Halicka przedstawiła wyniki badań krajowych (w tym podlaskich) i zagranicznych dotyczących przemocy wobec osób starszych.
Przemoc, jako złe traktowanie osób starszych przejawia się pod postacią nadużyć i zaniedbań: 

Nadużycia – to stosowanie aktów przemocy fizycznej i/lub psychicznej, np. zadawanie bólu fizycznego (bicie) lub udręki duchowej (np. poniżanie osoby starszej lub ograniczanie jej praw).

Zaniedbania – to szkodliwe zachowania opiekunów formalnych lub nieformalnych (np. odmowa lub zaniechanie opieki).

Przemoc w Polsce ma twarz kobiety. Starsze kobiety będące ofiarami przemocy w związku małżeńskim/partnerskim potrzebują więcej uwagi i aktywizujących je form wsparcia niż kobiety młodsze. Doświadczają wieloletniej przemocy ze strony męża, syna, córki. Nie wzywają policji, nie wkraczają na drogę sądową, z powodu wstydu.

Główne przyczyny przemocy to: nadużywanie alkoholu, trudna sytuacja finansowa, ciasnota mieszkaniowa ( głównie w rodzinie wielopokoleniowej), sprawy majątkowe.

Prof. Halicka przedstawiła również mapy nadużyć i zaniedbań w Polsce, stworzone na podstawie badań przeprowadzonych w 2012 r. 

W dalszej części konferencji Cezary Żuk z Ośrodka Interwencji Kryzysowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku przedstawił formy przemocy w rodzinie z jakimi Ośrodek spotyka się w swojej pracy (fizyczna, psychiczna, seksualna, ekonomiczna, zaniedbanie), dane statystyczne z ostatnich lat oraz mity, stereotypy i przekonania panujące w społeczeństwie, m.in. takie, jak:
–  nie ujawnia się tajemnic rodzinnych,
– nikt nie powinien się wtrącać w prywatne sprawy rodziny,
– najgorsza rodzina lepsza od domu starców,
– przemoc jest wtedy, gdy widać ślady pobicia,
– nie można zmienić swego przeznaczenia,
– przemoc w rodzinie to problem marginesu społecznego,
– jak matka traktowała dzieci, tak one ją traktują.

Z wywiadów przeprowadzanych przez Ośrodek wynika, że najczęstszymi przyczynami milczenia są: strach i wstyd przed przyjaciółmi i znajomymi, brak zaufania do profesjonalistów, wstyd, jako wynik niskiej samooceny osoby doznającej przemocy, brak wsparcia i zależność od innych.

Osobom, które ujawnią przemoc w rodzinie uruchamia się procedurę „Niebieskiej Karty”, czyli skoordynowany system pomocy osobie doznającej takiej przemocy. Wszystkie Ośrodki Pomocy Rodzinie posiadają formularze Karty. Z całą procedurą można zapoznać się w Ośrodku lub Internecie.

Obecne na konferencji przedstawicielki Policji zacytowały z protokółów zeznań kilku osób, jakiej przemocy doznają osoby starsze, oprócz bicia, wyzwisk, ubliżania, są to najczęściej: zabieranie emerytury lub renty, szantażowanie i zmuszanie do zmiany testamentu lub przepisania domu, mieszkania na inną osobę w rodzinie, zmuszanie do podpisania umowy kredytowej lub umowy kupna, zakaz brania jedzenia z lodówki, zakaz kąpieli ze względu na duże zużycie wody, nie wykupywanie leków zleconych przez lekarza lub samowolne zwiększenie dawkowania leków, „żeby babcia lub dziadek dłużej spali i nie marudzili”.

„Z dotychczasowych praktyk policyjnych wynika, że tylko 1/3 osób ma odwagę zawiadomić o przemocy w rodzinie. 2/3 milczy, dlatego sprawcy czują się bezkarni i stają się coraz bardziej agresywni, aż dochodzi do tragedii. Ślepi i głusi stają się też kuzyni, znajomi, sąsiedzi, którzy nie chcąc wtrącać się w sprawy rodzinne i nie powiadamiają o przemocy w danej rodzinie” – mówiły policjantki.

Dopiero po tragedii, gdy przyjeżdża telewizja, dziennikarze, nagle wszyscy sobie przypominają o krzykach za ścianą, o siniakach na twarzy sąsiadki.

Bardzo duże wrażenie na słuchaczach zrobiły trzy krótkie filmy przedstawiające formy przemocy stosowanej wobec osób starszych.

Uczestniczące w spotkaniu przedstawicielki firmy „Promedica 24” zatrudniającej opiekunów do osób starszych w kraju i za granicą przedstawiły kombinezon geriatryczny. Został on zaprojektowany tak, aby zobrazować fizyczne ograniczenia wynikające z procesu starzenia się ludzkiego organizmu. Każdy człowiek nakładając kombinezon może poczuć się 30-40 lat starszy i doświadczyć ograniczeń w zakresie ruchu, słuchu, wzroku i dotyku. 

Studenci uczestniczący w spotkaniu mogli „na własnej skórze” poczuć jak czują się starsze, schorowane osoby. Jak ciężko wykonywać im najprostsze czynności, takie jak: wstawanie, siadanie, schylanie się, chodzenie po schodach, pisanie czy np. krojenie owoców.

Przemoc wobec osób starszych narasta i staje się coraz większym problemem, które odnotowują Ośrodki Pomocy Rodzinie i Policja, dlatego dobrze, że studenci zainteresowali się tym problemem i zorganizowali, po raz pierwszy, taką konferencję.

Na zakończenie poinformowano, że osoby starsze doświadczające przemocy mogą szukać pomocy w:

Ośrodku Interwencji Kryzysowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku, ul. Włókiennicza 7. Tel. 85 744-50-28; 85 744-50-27 lub e-mail: oik@mopr.bialystok.pl

Ośrodek czynny jest całą dobę, we wszystkie dni tygodnia, również w niedzielę i święta. Niepotrzebne jest żadne skierowanie. Pomoc jest bezpłatna.

O pomoc można się zwrócić także do Policji – tel. 997 lub 112, bądź zadzwonić na tzw. „Niebieską linię” – tel. 800-120-002 , albo skontaktować się mailowo: niebieskalinia@niebieskalinia.info

(foto: Maria Beręsewicz)

 

Maria Beręsewicz
Redakcja Podlaskiego Seniora Białystok