W Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnym w Białymstoku 4 maja 2022 roku odbyła się promocja drugiego wydania książki ks. Tadeusza Krahela – „Martyrologia duchowieństwa archidiecezji wileńskiej 1939-1945”.
Ks. Tadeusz Krahel od wielu lat prowadzi badania historyczne archidiecezji wileńskiej, największej archidiecezji w przedwojennej Polsce. Obejmowała ona tereny obecnej Archidiecezji Białostockiej, Grodzieńszczyznę i Wileńszczyznę. Zbierając materiały do swojej pracy odwiedził prawie wszystkie dawne parafie, poszukując dokumentów, zdjęć, nagrywając wspomnienia żyjących jeszcze duchownych i parafian.
W książce zawartych jest około 470 życiorysów represjonowanych księży, alumnów i zakonników. Poprawione wydanie zostało uzupełnione o 15 nowych nazwisk duszpasterzy, którzy zginęli w czasie II wojny światowej oraz o fakty odkryte po pierwszym jej wydaniu. Opublikowane biogramy pozwoliły poznać zmagania duszpasterzy o przetrwanie w swoich parafiach i zakonach. Wzruszające wspomnienia sprawiają, że osoby te pozostaną w naszej pamięci i ochronią je od zapomnienia. Wymowne jest zakończenie książki o „dopowiedzenie” – „Martyrologii ciąg dalszy 1944-1952”, obejmujący okres prześladowania duchowieństwa przez władze sowieckie po wyzwoleniu wschodnich terenów Polski spod okupacji niemieckiej.
Pierwsze wydanie książki spotkało się z żywym odzewem czytelników w kraju i za granicą. Często kontaktowali się osobiście z ks. Krahelem opowiadając o losach duchownych, nadsyłali swoje wspomnienia, zdjęcia, dokumenty uzupełniając zawarte w niej informacje.
Podziwiam i bardzo szanuję pracę i pamięć ks. Tadeusza Krahela, który potrafi wymienić nazwiska seminarzystów wileńskich z poszczególnych roczników szkolnych, nazwiska księży ze wszystkich parafii archidiecezji wileńskiej. Mimo 85 lat nadal pracuje naukowo. Wkrótce ukaże się kolejna książka, poświęcona pomocy udzielanej Żydom przez duchownych wileńskich w czasie II wojny światowej. W planach kolejne tomy.
Wraz z promocją książki została otwarta wystawa poświęcona represjonowanym i zabitym duchownym, w tym czterem błogosławionym księżom zamordowanym w czasie okupacji niemieckiej. Trzech z nich zostało rozstrzelanych 4 marca 1942 roku przez niemieckich zbrodniarzy w lasku Borek koło Berezwecza: ks. Mieczysław Bohatkiewicz – proboszcz parafii Pelikany i Dryssy, ks. Władysław Maćkowiak -proboszcz parafii Ikaźń, ks. Stanisław Pyrtek – wikariusz parafii Ikaźń oraz pochodzący z Grodna ks. Henryk Chlebowicz zamordowany przez Niemców 9 listopada 1941 roku koło Borysowa na Białorusi.
Na wystawie zgromadzono wiele pamiątek, zdjęć i dokumentów, pozostałych po nieżyjących duchownych.
Książka i wystawa są świadectwem losów Kościoła katolickiego na ziemiach dawnej archidiecezji wileńskiej i cierpień duszpasterzy, oddających swoje życie za wiarę, ojczyznę i udzielanie pomocy innym ludziom.
–
Źródło: informacje przekazane na spotkaniu autorskim przez ks. Tadeusza Krahela i zgromadzone na wystawie.
Zdjęcia: Maria Beręsewicz
Zredagowała: Maria Beręsewicz
Redakcja Podlaski Senior Białystok
