29 i 30 lipca 2017 w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej odbył się Festiwal Kultury Tatarskiej zorganizowany przez Gminę Muzułmańską w Białymstoku. Oprócz prezentacji pieśni, tańców tatarskich i czeczeńskich odbyły się warsztaty kuchni tatarskiej, kaligrafii arabskiej, strzelania z łuku, kiermasz rękodzieła ludowego. Dużym zainteresowaniem cieszyły się pokazy tatarskiego łucznictwa konnego i Szwadronu Kawalerii im. 10. Pułku Ułanów Litewskich. Wystąpili też zaproszeni goście z Kaliningradu oraz Karolina Cicha i Bart Pałyga.
Tradycja muzyczna Tatarów jest mieszaniną elementów tureckich, mongolskich i węgierskich. Wykonawcom towarzyszą instrumenty muzyczne jak akordeon, mandolina, flet, tamburyn, bęben mongolski, domra – strunowy instrument szarpany. Przy ich akompaniamencie wykonywane są pieśni liryczne i żywsze. Podstawą utworów jest skala, zbudowana z pięciu dźwięków.
W sekcji recytatorskiej, wokalno- instrumentalnej i tanecznej działa 28 osób, głównie mieszkających w Białymstoku, ale także w Sokółce, Suchowoli i Krynkach. Oryginalne stroje krymskie zostały wykonane w pracowni hafciarskiej w Symferopolu.
“Buńczuk” oznacza ogon konia owinięty plecionką z barwionego włosia, osadzony na długim drzewcu i zwieńczony metalową kulą. Był azjatyckim znakiem wojskowym przy wypowiadaniu wojny. I stąd zaczerpnęli białostoccy Tatarzy nazwę dla swojego zespołu. Założycielką i opiekunem jest Halina Szahidewicz – przewodnicząca Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Białymstoku. W zespole panuje zasada, że niezależnie od wieku,, wszyscy tancerze, muzycy i recytatorzy są cały czas członkami zespołu, zaangażowanymi w dialog międzykulturowy, edukację i popularyzację muzyki. A muzyka Buńczuka jest wędrówką po orientalnych kulturach tanecznych Bliskiego Wschodu.
Tatarzy polscy związani są z historią Polski od setek lat i uznaje się ich za najstarszą mniejszość islamską. Z krajem, który, uważają za swoją Ojczyznę, wiążą nie tylko poczucie więzi kulturowej, ale też pamięć o wspólnych dziejach. Patriotyzm Tatarów polskich znajduje swój wyraz przede wszystkim w akcentowaniu zasług militarnych, jakie tatarscy wojownicy oddali dla Polski i jej suwerenności.
Tatarzy całkowicie przejęli polską mowę i pismo. Język tatarski, będący mieszanką arabskiego, tureckiego i perskiego, okazał się nieprzydatny i szybko wyszedł z użycia. Język arabski zachował się tylko w modlitwie. Podejmowane są inicjatywy nauki języka tatarskiego.
Muzułmanie w Białymstoku aktywnie włączają się w życie miasta i regionu. Organizują imprezy, spotkania, które mają na celu propagowanie swoich tradycji, zwyczajów, obrzędów liturgicznych, na które zapraszają wyznawców innych religii.
W działalność kulturalną Białegostoku włączają się także Czeczeni. Słynny już w całym kraju zespół taneczny Lovzar /zabawa/ zachwyca swym kunsztem. Członkowie zespołu ubrani są w narodowe stroje. Krok taneczny dziewcząt, to jak muskanie stopami po tafli spokojnej wody, chłopcy zaś wykonują układy wymagające niezwykłej zwinności i skoczności. Każdy ich występ to teatr tańca.
Dziecięcy zespół Lovzar powstał w 2008 roku, aby promować czeczeńskie tańce ludowe i wzbudzać zainteresowanie narodowym dziedzictwem Czeczenii. Do zespołu należą dzieci uchodźców, mieszkających w Białymstoku. Kierownikiem i choreografem jest Akhmed Tashaev. Tańcząc na scenie, czują dumę, że mogą pokazać Polakom kulturę narodów Kaukazu. Widzowie odwdzięczają się im długimi brawami. Najmłodszy tancerz, dwunastoletni chłopak stał się ulubieńcem publiczności.
Mimo, że podczas festynu panował upał, mieszkańcy Białegostoku i okolic nie zawiedli. Wśród rodzin z małymi dziećmi widać było ogromne zainteresowanie pokazami jazdy konnej. Inne atrakcje też cieszyły się wielkim powodzeniem. Następny festiwal już za rok.
Dziękujemy za udostępnienie archiwalnych zdjęć Podlaskiemu Muzeum Kultury Ludowej
Teresa Rafałowska
Podlaska Redakcja Seniora Białystok
