Rynek Kościuszki to centrum Białegostoku. Tu odbywają się uroczystości, imprezy artystyczne, spotkania.  Obok zabytkowych budynków są ważne dla Polaków pomniki: św. Jana Pawła II, Józefa Piłsudskiego, ks.Jerzego Popiełuszki.

Przy Rynku Kościuszki 4 znajduje się Archiwum Państwowe. Budowę tego budynku rozpoczęto w 1795 roku a zakończono w 1807. Pierwszym właścicielem był Jan Klemens Branicki. Dwukondygnacyjny dworek szlachecki miał pełnić funkcję zbrojowni, ale został magazynem sprzętu strażackiego. W czasie II Wojny Światowej uległ zniszczeniu. W latach 1953 – 56 odbudowano go.  

Archiwum Państwowe w Białymstoku powołano Dekretem Naczelnika Państwa w 1919 roku. W ówczesnym czasie nie było w mieście odpowiedniego budynku, dlatego Archiwum funkcjonowało w Grodnie.  

Ministerstwo Oświaty Dekretem z 10 listopada 1950 roku wznowiło działalność Archiwum w Białymstoku, które swoją funkcję zaczęło pełnić w kwietniu 1953 roku. Pierwszym dyrektorem został Stefan Sobaniec. Nie było jednak budynku dla Archiwum, dlatego mieściło się w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej przy ulicy Kilińskiego.  

W 1960 roku Przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku Mieczysław Moczar przekazał ówczesnemu  dyrektorowi Archiwum Adamowi Filonikowi budynek przy Rynku Kościuszki 4. Powierzchnia budynku i mieszczące się w nim magazyny zaspokajały potrzeby lokalowe archiwum. Po 1989 roku, kiedy dyrektorem był Henryk Majecki, nastąpiło zjawisko intensywnego przekazywania dokumentów z różnych instytucji. Budynek przy Rynku Kościuszki 4 nie miał warunków, żeby archiwizować te dokumenty i dlatego Archiwum zmuszone było do wynajmowania magazynów w różnych częściach miasta. Wzrosła również liczba osób korzystających z zasobów dokumentów archiwalnych.

W 1999 roku Dyrektor Marek Kietliński zwracał się do władz miasta o przeniesienie Archiwum do dużego budynku. Pojawiły się propozycje innego lokalu, ale nie zostały sfinalizowane. Dopiero w 2005 roku pojawiła się szansa na budowę obiektu.  Trwały negocjacje, w wyniku których, w 2014 roku zapadła decyzja zamiany dotychczasowego zabytkowego budynku na działkę budowlaną przy ulicy Mickiewicza.

Budowa  Archiwum Państwowego rozpoczęła się w sierpniu 2016 roku. 30 listopada 2017 roku Archiwum otrzymało pozwolenie na użytkowanie nowego budynku. Obecnie trwają prace związane z usuwaniem drobnych usterek i zagospodarowaniem terenu wokół budynku wraz z dojazdem i parkingiem.  

Oficjalne otwarcie nowego Archiwum Państwowego planowane jest na czerwiec 2018 roku. Dokumenty przenoszone do nowej siedziby będą poddawane procesowi oczyszczania mikrobiologicznego w komorze fumigacyjnej. Akta muszą być czyste biologicznie, co znacznie zwiększy bezpieczeństwo ich przechowywania i korzystania z nich.  

Nowy budynek ma powierzchnię trzy tysiące metrów kwadratowych i będzie mógł przechowywać jedenaście tysięcy metrów bieżących dokumentów. Wzrok osób przejeżdżających ulicą Mickiewicza przyciąga niespotykana dotąd w Białymstoku architektura budynku przyszłego Archiwum Państwowego i jego elewacja.

Dotychczasowy zabytkowy budynek przy Rynku Kościuszki 4 na pewno będzie dobrze wykorzystany i będzie służyć mieszkańcom miasta.  

Dziękuję Panu Dyrektorowi Markowi Kietlińskiemu za przekazanie powyższych  informacji.

 

                                                                                 Teresa Rafałowska|
Podlaska Redakcja Seniora Białystok