Weryfikowanie informacji to bardzo odpowiedzialne, a przy tym niezwykle trudne zadanie. Jest to praca wymagająca dużej wrażliwości, cierpliwości i zwykłej ludzkiej uczciwości. Głównym zadaniem jest sprawdzanie oryginalności opublikowanych wypowiedzi i faktów ludzi powszechnie znanych i lubianych, jednak najczęściej polityków sprawujących rządy w danym kraju.
Już W 2003 roku na Uniwersytecie w Pensylwanii założono serwis, zajmujący się weryfikowaniem faktów. Jeszcze do niedawna w Polsce nie było żadnej organizacji weryfikującej fakty, która posiadałaby certyfikat International Fact-Checking Network.
Co to jest Fact-Checking Network (IFCN)?
International Fact-Cheking Network są to instytucje, które zajmują się sprawdzaniem faktów. Najczęściej funkcjonują przy redakcjach lub jako niezależne organizacje pozarządowe.
Niestety w Polsce jest niewiele instytucji zajmujących się sprawdzaniem faktów i nie wszystkie już istniejące na rynku firmy ściśle współpracują ze sobą, co zauważyliśmy na przykład w czasie wyborów. Wprawdzie w ostatnich latach powstaje coraz więcej takich firm, jednak zmiany na rynku medialnym są niezauważalne.
To dlatego partnerem medialnym Facebooka w Polsce, odpowiedzialnym za sprawdzanie wątpliwych informacji publikowanych na tej platformie, jest francuska agencja prasowa AFP
Z kolei na liście stworzonej przez Reporters’ Lab z Duke University znajdują się tylko dwie organizacje Fact-Checkingowe z Polski –Demagog oraz OKO.press.
Jak wygląda praca Fact-Checkingowa na świecie?
Obecnie IFCN zrzesza 70 organizacji z całego świata, które podpisały kodeks dobrych praktyk.
Wszystkich członków organizacji Fact-Checking Network obowiązuje regulamin, który stanowi ważne zasady , rzetelności i przejrzystości, a zrzeszone firmy zobowiązują się do jego bezwzględnego przestrzegania.
Jakie są zasady kodeksu?
Bezstronność oraz sprawiedliwość – organizacje sprawdzają w równym stopniu każdą z opcji politycznych. Kierują się tymi samymi zasadami, bez względu na to, czyją wypowiedź weryfikują. Co ważne, nie zajmują stanowiska w sprawach, które sprawdzają.
Transparentność źródeł – organizacje ujawniają dane i dokumenty, na których opierają swoje analizy. Czytelnicy mają mieć możliwość samemu również wyrobić sobie zdanie i prześledzić proces weryfikacji. Wyjątkiem są sytuacje, w których może zostać naruszone bezpieczeństwo źródła informacji.
Przejrzystość finansowania i struktury organizacji – organizacje opisują przygotowanie zawodowe wszystkich kluczowych osób, strukturę i status prawny. Ujawniają również źródła swojego finansowania, natomiast ewentualni sponsorzy nie mogą wpływać na wyniki prowadzonych analiz. Ważne jest również wyraźne zaznaczenie, w jaki sposób czytelnicy mogą się kontaktować z organizacją.
Przejrzystość metodologii – organizacje wyjaśniają na jakiej podstawie wybierają materiały do analizy. Opisują metodologię, której używają do prowadzenia badań, pisania tekstów czy nanoszenia ewentualnych korekt. Zachęcają również czytelników do zgłaszania informacji, które warto zweryfikować.
Zobowiązanie do jawnych i szczerych korekt – organizacje publikują zasady dotyczące wprowadzania korekt. Muszą poprawiać swoją pracę w sposób przejrzysty i wyraźny, a także zadbać, aby czytelnicy widzieli najbardziej aktualną wersję analizy.
Jak działają organizacje Fact-Checkingowe w Polsce?
Jak obserwujemy, w Polsce coraz więcej mediów, zajmuje się weryfikacją faktów. Niestety dotychczas żadna z polskich platform nie zaangażowała się w ściślejszą współpracę międzynarodową. Nie udało się również stworzyć wspólnych działań w walce z dezinformacją. Jeżeli firmy działają w tym zakresie, to każda z nich pracuje na własnych zasadach. Jednak obserwując rozwój Fact-Checkingu w Europie i na świecie, można przypuszczać, że jest to dopiero początek tego typu przedsięwzięć w naszym kraju.
Do grona członków IFCN w maju 2019 r. dołączyło stowarzyszenie Demagog. Obecnie w kraju funkcjonuje co najmniej pięć organizacji zajmujących się sprawdzaniem faktów, jednak tylko jedna posiada certyfikat IFCN.
Niektóre z firm Fact-Checkingowych w Polsce:
Źródło:
fot.Pixaby.com
Państwowy Instytut Badawczy NASK
Demagog
Jolanta Falkowska
Stowarzyszenie Podlascy Seniorzy
