Balom sylwestrowym i karnawałowym na Kresach było poświęcone spotkanie w Galerii Sleńdzińskich prowadzone przez pasjonata historii Kresów – Tomasza Kubę Kozłowskiego z Domu Spotkań z Historią w Warszawie.
Swoje opowiadanie rozpoczął od przełomu XIX i XX wieku, okresu kiedy Polska nie figurowała na mapie Europy, a tęsknota za odzyskaniem niepodległości była przeogromna. W przygotowanej prezentacji zobaczyliśmy wydawane pocztówki z życzeniami noworocznymi, graficznie nawiązującymi do tych trudnych czasów w historii Polski.
Następny okres to I Wojna Światowa i tworzenie się Legionów Polskich. W zachowanych zapiskach w Dzienniku z kampanji rosyjskiej Krasickiego Augusta, porucznika w Sztabie Komendy Polskich Legjonów 1914-1916” czytamy –
„Czwartek, 31.XII.1914. Od rana pada śnieg, ale ziemia nie zamarznięta, więc błoto jeszcze większe, cały dzień spokojny, nic ważnego nie zaszło. Po kolacji w menaży był wieczór sylwestrowy. Por. Malisch zajął się przygotowaniem ponczu, którego sfabrykował cały duży żelazny kocioł. Głównymi składnikami były suszone owoce i rum. Na splecionym drucie płonął cukier nasączony rumem. Generał Karol Trzaska Górski przemówił serdecznie, a potem były życzenia obopólne i śpiewy. Wyjeżdżając na wojnę nie myślałem, że tak daleko od wszystkich swoich wieczór sylwestrowy spędzę”.
Toasty sylwestrowe wznoszono głównie węgrzynem (winem węgierskim) nie szampanem. Producentem najlepszych polskich trunków był Baczewski.
W pierwszy dzień Nowego Roku często urządzano polowania, po zakończeniu których raczono się gorącymi potrawami i domowymi nalewkami. W tym dniu dzieci składały życzenia rodzicom i dziadkom wręczając im własnoręcznie wykonane laurki.
W obrządku prawosławnym (13-14. stycznia według kalendarza gregoriańskiego) popularna była „Małanka”, której nazwa pochodzi od św. Melanii. W tym czasie grupy śpiewacze obchodziły poszczególne gospodarstwa, wykonując szczedriwki, czyli pieśni obrzędowe życząc zdrowia, urodzaju i dostatku w nowym roku.
W okresie międzywojennym najsłynniejsze bale sylwestrowe i karnawałowe odbywały się we Lwowie. Organizatorzy prześcigali się w pomysłach na formę zaproszeń, dekoracje sal balowych, serwowane potrawy i trunki, stroje uczestników i formy zabawy Wielkim powodzeniem cieszyły się tzw. bale branżowe: bankowców, lekarzy, adwokatów, artystów, prasy, studentów, a przede wszystkim bale oficerów wojskowych.
Na slajdach zobaczyliśmy obowiązującą wówczas modę – suknie, fryzury, biżuterię i inne dodatki balowe. Modne były np. stylizowane kiście winogron przypinane do sukni, w formie broszki. Panie na każdy bal w karnawale pojawiały się w nowej kreacji. Prowadzący wyświetlaną prezentację opatrywał lekkim, żartobliwym komentarzem zaczerpniętym ze wspomnień i anegdot uczestników przedwojennych balów, a także z artykułów prasowych. Poeci pisali wiersze, piosenki, układali kuplety na tę okoliczność. Bawiono się wyśmienicie. Wspomnienia zachowały się po dzień dzisiejszy.
Spotkanie odbyło się 12 stycznia br. w siedzibie Galerii Sleńdzińskich, przy ul. Rynek Kościuszki 4. Aby uatrakcyjnić spotkanie Galeria poprosiła swoich gości o przyniesienie i założenie maseczek karnawałowych. Na uczestników tej zabawy czekały nagrody – płyty z Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Dawnej im. Julity Sleńdzińskiej.
Na zakończenie „Medytacje noworoczne” Jana Zahradnika, znanego lwowskiego poety.
A jednak
A jednak wciąż nam świta
Nowina, nie nowina,
Nadzieja, nie nadzieja,
Że zmiana się zaczyna.
A jednak – nie wiadomo,
Od kiedy, skąd i czemu,
Są tacy którzy wierzą,
Że idzie ku lepszemu.
Bo wszystką wiarę w jutro
W człowieczym widzę trudzie
Nic samo się nie robi.
Lecz robić muszą ludzie…
I jeszcze jedną mądrość
Do głów, do serc wam niosę:
Sam los wszechwładny nie jest
Dopomóc trzeba losom.
A wtedy już bez życzeń
W przyszłości niedalekiej
Nastąpi nam Rok Nowy
I przetrwa długie wieki.
Źródło: Prezentacja Tomasza Kuby Kozłowskiego
Zdjęcia: Maria Beręsewicz
Maria Beręsewicz
Podlaska Redakcja Seniora Białystok
