Członkowie Łomżyńskiej Rady Seniorów wzięli udział w otwartym plenarnym posiedzeniu Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii Nauk, które odbyło się w Państwowej Wyższej Szkole Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży 9 kwietnia 2019 r.

foto: Jacek Bochenko PWSIiP

Pierwszą część posiedzenia stanowiła debata poświęcona krajowej i lokalnej polityce senioralnej, aktywizacji i wsparciu seniorów.Debatę moderował prof. dr hab. Janusz Witkowski, ekonomista, były Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Nakreślił on kontekst demograficzny: w 2050 roku 3,5 mln Polaków będzie miało osiemdziesiąt i więcej lat, będą stanowili 10 procent społeczeństwa, wzrośnie wskaźnik niemłodych dzieci (50-64 lata) opiekujących się zniedołężniałymi rodzicami (80-latkowie i starsi). Podkreślił też niejednorodność populacji seniorów wynikającą z feminizacji, stanu zdrowia, niesamodzielności, sytuacji społeczno – ekonomicznej, aktywności zawodowej, edukacyjnej, kulturalnej i rekreacyjnej.

Prof. dr hab. Barbara Szatur – Jaworska przedstawiła tezy obowiązującej krajowej polityki senioralnej do 2030 roku i wynikające stąd zadania dla agend rządowych i dla samorządu oraz możliwości włączenia się organizacji pozarządowych w działania na rzecz osób starszych. Omówiła działania adresowane do osób samodzielnych 60+ oraz osób niesamodzielnych.
Ci pierwsi powinni otrzymywać wsparcie w różnych obszarach ich aktywności. Natomiast osoby starsze niesamodzielne powinny mieć zapewnioną pomoc pozwalającą na godne życie.

foto: Jacek Bochenko PWSIiP

Wyzwania stojące przed polityką wobec osób starszych można ująć w trzech grupach:

  • wyzwania natury aksjologicznej – na poziomie wartości: bezpieczeństwo, wolność wyboru, solidarność (międzypokoleniowa), sprawiedliwość (międzypokoleniowa),
  • wyzwania instrumentalne – w zakresie wyboru środków, narzędzi do realizacji; pytania: czy budować rozwiązania służące ogółowi społeczności czy tylko seniorom, usługi społeczne – komercyjne czy nieodpłatne, seniorzy jako wytwarzający usługi czy jedynie ich odbiorcy, wsparcie – usługi czy wsparcie finansowe,
  • wyzwania konstrukcyjne – czy potrzeby osób starszych powinny być dostrzegane
    w każdym obszarze czy oddzielać to, co dotyczy wyłącznie seniorów.

Prof. dr hab. Piotr Błędowski mówił o formach aktywizacji seniorów, aktywnym, zdrowym, pomyślnym i szczęśliwym starzeniu się. Podkreślił, jak ważne jest aktywne starzenie dla lokalnych społeczności a nie tylko dla seniorów, jak ogromny wpływa na życie społeczne mają osoby, zwłaszcza w kontekście zachodzących zmian demograficznych. Samorządy powinny stwarzać warunki dla aktywnego starzenia z korzyścią dla całego społeczeństwa. Pracodawcy natomiast powinni doceniać wiedzę, doświadczenie, kompetencje starszych pracowników
i tworzyć warunki do ich zatrudniania. Aktywizacja seniorów nie może mieć charakteru akcyjnego, musi to być polityka długofalowa, skoordynowana, uwzględniająca całościowy obraz potrzeb, oczekiwań osób starszych w różnych obszarach życia.

foto: Grażyna Czajkowska

O aktywności zawodowej mówił prof. dr hab. Zenon Wiśniewski. Podkreślał, że urzędy pracy nie mają funduszy na aktywne formy wsparcia osób bezrobotnych z grupy powyżej 50 roku życia. Zilustrował ten problem opisem eksperymentalnego projektu, który obejmował powiaty toruński, grudziądzki oraz włocławski. Tamtejsi długotrwale bezrobotni zamiast „ryby”, czyli zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, otrzymali „wędki” – wizyty u fryzjera, kosmetyczki, stomatologa, indywidualne spotkania z coachem, premię za znalezienie pracy. Połowa z nich rok po zakończeniu projektu pracowała. Chodzi zatem o wypracowanie takich niestandardowych, zindywidualizowanych narzędzi wsparcia, które pozwoliłyby zaktywizować bez problemu ok. dziewięćdziesiąt tysięcy bezrobotnych z grupy 50 plus.

Międzynarodowe doświadczenia polityki wobec osób starszych przedstawiła prof. dr hab. Stanisława Golinowska. Podkreślała, że starość jest heterogeniczna, czyli niezwykle zróżnicowana. Wiek 55-67 to aktywne starzenie się, 67-80/85 to tzw. „trzeci wiek”, czyli era babć i dziadków troskliwie opiekujących się wnukami, 80-85 i więcej – to „czwarty wiek”, potrzebujący  ciepła i bliskości, najbardziej narażony na zapomnienie, porzucenie, samotność, depresję, choroby. Polityka senioralna nie powinna być traktowana jako obszar odrębny, powinna być częścią polityki społecznej. Składa się na nią polityka finansowa, rodzinna (osoba starsza, opiekun, podopieczny, osoba samotna), zdrowotna (nie tylko leczenie ale i prewencja chorób społecznych), obszar aktywności fizycznej i społecznej oraz opieka długoterminowa.

foto: Jacek Bochenko PWSIiP

Dla osiągnięcia dłuższej aktywności konieczne jest stworzenie odpowiednich warunków, tj. np. wprowadzenie elastycznego czasu pracy, wprowadzenie elastycznego wieku przejścia na emeryturę, edukacja, partycypacja w życiu społecznym, budowa infrastruktury dla aktywności fizycznej, rekreacji i rehabilitacji. Należy większy nacisk położyć na wsparcie „dla aktywizacji” co będzie skutkowało ograniczeniem pomocy w chorobach przewlekłych, otępieniu, depresji. Ogromną rolę w procesie starzenia odgrywać powinni „koordynatorzy” na szczeblu lokalnym: samorząd, lokalne centra aktywności, lekarz rodzinny, organizacje pozarządowe i ośrodki pomocy społecznej. Profesor Stanisław Golinowska, mówiła także o pożądanych kierunkach zmian: poszerzeniu kompetencji lekarza rodzinnego (aby diagnozował problemy seniorów i mógł proponować konkretne rozwiązania prozdrowotne i rehabilitacyjne), zwalczaniu samotności, instytucjonalnym wsparciu osób przewlekle chorych i z zaburzeniami poznawczymi, instytucjonalnym wsparciu opiekunów osób starszych.

O lokalnej (łomżyńskiej) polityce senioralnej i najważniejszych działaniach skierowanych do seniorów mówił dr Mariusz Chrzanowski Prezydent  Miasta Łomża. Podkreślił dużą rolę samych seniorów, a zwłaszcza Łomżyńskiej Rady Seniorów w kształtowaniu tej polityki. Wspólne rozmowy doprowadziły do powołania Rady na II kadencję i nadania jej Statutu uchwałą Rady Miejskiej. Po konsultacjach z Radą powstał Program „Łomżyńska Karta Seniora”, z której korzysta ponad 6 tysięcy osób, a w ramach Programu Miasto zawarło umowy partnerskie z ponad pięćdziesięcioma kontrahentami. Karcie Seniora towarzyszy akcja wydawania Kopert Życia. Seniorzy już od 60 roku życia mają bezpłatne przejazdy komunikacją miejską. W bieżącym roku po raz piąty z okazji Międzynarodowego Dnia Seniora odbędzie się Seniorada – otwarta impreza dla seniorów i z ich aktywnym udziałem. Został też zrealizowany postulat Rady Seniorów i w niedługim czasie w Urzędzie Miejskim zostanie zatrudniony asystent do spraw osób starszych i z niepełnosprawnością. Osoba ta ma być przewodnikiem po urzędniczych zawiłościach, pomagać w wypełnianiu dokumentów oraz poruszaniu się po korytarzach i gabinetach Urzędu Miejskiego.

foto: Grażyna Czajkowska

Seniorzy zapraszani są do tworzenia i konsultacji aktów prawa miejscowego w obszarach dotyczących osób starszych. W programie współpracy Miasta z organizacjami pozarządowymi został uwzględniony wniosek seniorów o wsparcie zadań organizacji pozarządowych na rzecz seniorów. W Łomży funkcjonuje Dzienny Dom Senior + (uczęszcza 60 osób) oraz Klub Seniora, w ramach którego z różnych form aktywności korzysta ok. 160 osób.

W klubie działa zespół taneczny i śpiewaczy. Miasto czyni starania o pozyskanie większego lokalu na działalność Klubu oraz prowadzi rozmowy ze spółdzielniami mieszkaniowymi i parafiami na temat utworzenia małych, osiedlowych klubów seniora. Seniorzy zakładają stowarzyszenia i organizują wydarzenia dla seniorów i międzypokoleniowe (potańcówki miejskie, warsztaty dla przedszkolaków). Uczestniczą w wydarzeniach organizowanych przez Miasto, instytucje miejskie i organizacje pozarządowe. Korzystają z istniejącej infrastruktury sportowo – rekreacyjnej (siłowni na świeżym powietrzu). W miejscach najczęściej uczęszczanych przez seniorów zostaną zamontowane „przysiadaki” stanowiące wygodne oparcie, dzięki któremu można odciążyć nogi i złapać oddech w czasie poruszania się po mieście. Przy współpracy Miasta realizowany jest projekt „Cyfrowy senior”, w ramach którego seniorzy uczestniczą w warsztatach komputerowych. Warsztaty takie organizowane są również przez Młodzieżową Radę Miejską.

Seniorzy korzystają też z pomocy socjalnej świadczonej przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. W najbliższym czasie powstanie też zakład opiekuńczo – leczniczy na 30 łóżek. Seniorzy łomżyńscy reprezentują środowisko na szczeblu województwa w  Radzie Seniorów przy Marszałku Województwa Podlaskiego oraz na szczeblu krajowym w Obywatelskim Parlamencie Seniorów.

W trakcie swoich wypowiedzi uczestnicy debaty przytaczali niezliczone wyniki analiz GUS, Eurostatu, prognozy demograficzne na lata 2030, 2050, 2080.

Druga część naukowego spotkania poświęcona była rozwojowi przedsiębiorczości w kontekście starzenia się ludności i uwarunkowaniom w skali lokalnej (Łomża i powiat łomżyński). Mówiono w niej o determinantach i barierach rozwoju, wpływie otoczenia instytucjonalnego na lokalną przedsiębiorczość, dostępności wykwalifikowanych pracowników, przedsiębiorczych postawach studentów, aktywności zawodowej osób starszych. Większość informacji wynikała z badań przeprowadzonych przez wykładowców uczelni: prof. nadzw. dr hab. Cecylię Sadowską – Snarską, prof. nadzw. dr hab. Bogusława Plawgo, dr Dariusza Perło, dr Adama Miarę, dr Stanisława Kaczyńskiego i mgr inż. Annę Bagińską. Badania były przeprowadzone na początku funkcjonowania uczelni i obecnie.

Profesor Cecylia Sadowska – Snarska, która zorganizowała w Łomży plenarne posiedzenie Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN jest kierownikiem Katedry Przedsiębiorczości PWSIiP i jednocześnie jedyną w kraju przedstawicielką publicznych uczelni zawodowych należącą do prestiżowego gremium polityków społecznych Polskiej Akademii Nauk.

Posiedzenie Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii Nauk wpisało się w obchody 15 – lecia Państwowej Wyższej Szkoły Informatyki i Przedsiębiorczości. Jest to publiczna uczelnia zawodowa, która została utworzona jako forma „rekompensaty” związanej z reformą administracyjną w 1999 r. (zmniejszenie liczby województw w Polsce). Na początku naukowej debaty Rektor PWSIiP profesor Dariusz Surowik zapoznał zebranych
z historią uczelni, jej dotychczasowymi osiągnięciami i przedstawił milowe kroki w rozwoju uczelni.

W trakcie spotkania padło wiele ważnych stwierdzeń, wniosków, podano też przykłady działań, które mogą być wykorzystane podczas tworzenia łomżyńskiego programu na rzecz osób starszych – dokumentu, który nakreśli plan działań samorządu, instytucji i organizacji służących aktywnemu, zdrowemu i szczęśliwemu starzeniu mieszkańców Łomży. W tworzenie tego dokumentu włączą się członkowie Łomżyńskiej Rady Seniorów.

 

Grażyna Czajkowska
Podlaska Redakcja Seniora Łomża