Do 1 września można oglądać w Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego w Białymstoku wyjątkową wystawę. Wystawa prezentuje obraz Matki Boskiej Tatiszczewskiej autorstwa białostoczanina Piotra Sawickiego, ze zbiorów Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.

Jej zwiedzanie rozpoczynamy od obejrzenia 15 min. filmu w reżyserii Beaty Hyży- Czołpińskiej, który przedstawia m. in. historię powstania obrazu.

W grudniu 1941 r. gen. Władysław Sikorski miał odwiedzić tworzącą się na terenie dawnego ZSRR Armię Polską, pod dowództwem Władysława Andersa. W programie wizyty zaplanowano msze polowe, a więc i przygotowanie ołtarzy. Na prośbę kapelana 15 Pułku Piechoty o. Tadeusza Walczaka SJ, białostoczanin, żołnierz 14 pułku “Wilków” kpr. Piotr Sawicki namalował obraz Matki Boskiej Tatiszczewskiej, będący kopią ikony Matki Bożej Ostrobramskiej. 

Pierwszą, prostą ramę do obrazu zrobił st. strzelec Władysław Żołdak. Drugą, znaną do dzisiaj, wykonał prawdopodobnie sławny polski rzeźbiarz Feliks Berdyszak, żołnierz II Korpusu. Uwidocznił on w 4 rogach ramy fundatorów obrazu: 5 DP: 13 PP, 14 PP, 15 PP. Centralnie umieścił napis: “Bóg 1939 – 1941 Ojczyzna”, a u dołu: “Matko, ratuj nas”.

Obraz służył za ołtarz polowy 5 Kresowej Dywizji Piechoty i przemierzył z żołnierzami II Korpusu cały szlak bojowy przez Dżałał-Abad w Kirgizji, Iran, Irak, Palestynę, Egipt, po Monte Cassino na Półwyspie Apenińskim.

Pod koniec wojny, we Włoszech, obraz został poddany konserwacji, w trakcie której został zmieniony jego pierwotny wygląd, zaakceptowany przez autora. 

Po zakończeniu wojny przewędrował z o. Tadeuszem Walczakiem misje w Północnej Rodezji oraz inne skupiska Polaków w Afryce. 

W 1970 r. powrócił wraz księdzem do Londynu i został przekazany wojennym druhom z Koła 15 Wileńskiego Batalionu “Wilków”, fundatorów i spadkobierców z Tatiszczewa. Ci z kolei wizerunek Matki Boskiej Tatiszczewskiej ofiarowali Instytutowi Polskiemu i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. Od marca 1975 r. obraz jest wystawiony w kaplicy jezuitów w Londynie na Willesden Green.

W 2018 r. dzieło zostało poddane konserwacji w Muzeum Narodowym w Krakowie. Obraz zabezpieczono werniksami. Konserwacji poddano także ramę.

Obecnie możemy go oglądać w Białymstoku, za sprawą syna Piotra Sawickiego, również Piotra (juniora), który postanowił sprowadzić obraz do Białegostoku i udostępnić do zwiedzania Białostoczanom, wypełniają tym samym wolę ojca.

Autor obrazu Piotr Sawicki, żołnierz, fotograf i aktor II Korpusu gen. Andersa, powrócił po wojnie do Białegostoku i założył tu wymarzony teatr lalek. Objeżdżał z nim okolice wystawiając sztuki dla dzieci. Był współtwórcą powstania Białostockiego Teatru Lalek.

Na wystawie, oprócz obrazu, możemy też oglądać pamiątki pozostałe z tamtego okresu: bluzę wojskową „battle dress”, odznaczenia i legitymacje wojskowe, rysunki z pamiętnika powstałego w 1941 r., aparat fotograficzny i zdjęcia. 

Zachęcam do obejrzenia tej wystawy, pięknego wizerunku Matki Boskiej Tatiszczewskiej, zanim wróci z powrotem do Londynu.

Łza się w oku kręci, gdy oglądamy zdjęcia dokumentujące pracę na Syberii, czy kolejkę ochotników do armii Andersa przed punktem rekrutacyjnym.

Wystawa jest czynna od wtorku do niedzieli, w godz. 10:00-17:00. Bilet ulgowy kosztuje 5 zł.

(foto: Maria Beręsewicz)

Maria Beręsewicz
Podlaska Redakcja Seniora Białystok