Maria Grzegorzewska, Maria Konopnicka, Ignacy Łukasiewicz, Józef Mackiewicz, Wanda Rutkiewicz, Józef Wybicki oraz Romantyzm Polski – to patroni 2022 roku. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zdecydował o uhonorowaniu wybitnych postaci oraz epoki, która określiła polską narodową tożsamość.

Maria Grzegorzewska (1887-1967)

Maria Grzegorzewska,_foto Insytut Polski

 – naukowiec, pedagog specjalny, tyflopedagog, tyflopsycholog, działaczka społeczna. W  2022 roku przypada 100. rocznica utworzenia Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej, którego założycielką i patronką jest Maria Grzegorzewska. W swojej pracy kierowała się mottem: „Nie ma kaleki – jest człowiek”. Jak przypomniał Sejm w podjętej uchwale :
Jej dzieła stanowią inspirację dla kolejnych badaczy i twórców akademickiej pedagogiki specjalnej oraz praktyki edukacyjnej, terapeutycznej i rehabilitacyjnej. Szczególną wartość nadała pracy nauczyciela-wychowawcy, którego widziała jako człowieka bogatego wewnętrznie, charyzmatycznego i empatycznego.

Maria Konopnicka (1842-1910) 

Maria Konopnicka_foto Insytut Polski

– pisarka, poetka, tłumaczka i publicystka. Debiutowała w czasopiśmie „Kaliszanin” w 1870 roku. Redagowała pismo „Świt”, współpracowała z tygodnikiem „Bluszcz”. Była honorową członkinią Towarzystwa Szkoły Ludowej. Na łamach m.in. „Kuriera Warszawskiego” zajmowała się krytyką literacką. W 1908 roku opublikowała Rotę, protestując przeciw polityce germanizacji w zaborze pruskim. Walczyła o prawa kobiet, o pomoc dla więźniów politycznych i kryminalnych.
Dokonała przełomu w polskiej literaturze dla dzieci, podnosząc tę dziedzinę pisarstwa na wyżyny artyzmu – podkreślono w uchwale sejmowej.

W Suwałkach, gdzie się Konopnicka urodziła, mamy muzeum i pomnik pisarki, a ostatnio utworzony został szlak turystyczny „Krasnoludki są na świecie” z plenerowymi figurkami dziesięciu krasnali, bohaterów baśni O krasnoludkach i sierotce Marysi.

Ignacy Łukasiewicz (1822-1882

Ignacy Łukasiewicz_ foto Instytut Polski

– twórca światowego przemysłu naftowego. W 2022 roku przypada 200. rocznica urodzin oraz 140. jego śmierci. Należy on do zaszczytnego grona Polaków, których działalność odcisnęła wielki i pozytywny wpływ na rozwój naszej Ojczyzny, jak również całego świata – zaznaczono w uchwale. Z wykształcenia farmaceuta, podczas pracy w aptece prowadził badania nad destylacją ropy naftowej, z której udało mu się wydzielić naftę. Stworzył na ziemiach polskich pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej w Bóbrce w powiecie krośnieńskim, a następnie uruchomił kilka rafinerii. Wynalazł także lampę naftową. Posłowie podkreślili Jego zaangażowanie w walkę o niepodległość Ojczyzny oraz dbałość o pracowników.

Józef Mackiewicz (1902-1985)

Jożef Mackiewicz_foto Instytut Polski

 – urodził się w Petersburgu, zmarł w Monachium. Jeden z największych polskich pisarzy emigracyjnych. Uprawiał literaturę opartą na wiedzy historycznej, posługiwał się źródłami, dokumentami, relacjami naocznych świadków, wspomnieniami: „Jestem za ścisłością, gdyż jedynie prawda jest ciekawa. Ale jednocześnie prawda jest z reguły bardziej wielostronna i bogata, i barwna, niż wykoncypowane jej przeróbki. (…) forma powieści jest moim zdaniem po to, by uzupełniać, ale nigdy po to, aby zniekształcać prawdę.” (Józef Mackiewicz „Literatura contra faktologia”, „Kultura” 1973, nr 7–8). Jest autorem m.in. Katyń. Zbrodnia bez sądu i kary, Droga donikąd, Karierowicz, Ściągaczki z szuflady Pana Boga. W 1974 roku jeden z uniwersytetów amerykańskich zgłosił Mackiewicza do Nagrody Nobla.

Sejm ustanowił pisarza patronem 2022 roku, uznając wielkość jego dorobku wytrwale wspierającego idee: niepodległości Polski, wolności i przyjaznego współistnienia narodów Europy Środkowo-Wschodniej i niezłomnego oporu przeciwko komunizmowi.

Wanda Rutkiewicz (1943-1992) 

Wanda_Rutkiewicz_fot._Seweryn_Bidzinski

 – himalaistka, pierwsza Polka i trzecia kobieta na świecie, która zdobyła najwyższy szczyt świata – Mount Everest. Tego samego dnia, 16 października 1978 r., Karol Wojtyła został papieżem. Rok później w czasie wizyty w Polsce Jan Paweł II powiedział do Wandy Rutkiewicz: Dobry Bóg tak chciał, że tego samego dnia weszliśmy tak wysoko. 

Zaginęła 30 lat temu w drodze na Kanczendzongę, swój dziewiąty ośmiotysięcznik. Pokonywała bariery, została prekursorką kobiecych zespołów górskich, bo nie godziła się, by zdolne alpinistki „były wyłącznie broszkami w męskich wyprawach”. Imponowała siłą, sprawnością fizyczną i niezwykłą inteligencją – podkreślił Sejm. 

Józef Wybicki (1747-1822)

Jozef_Wybicki foto Instytut Polski

 – autor polskiego hymnu narodowego, wielokrotny poseł na Sejm, jeden z inicjatorów Konfederacji Barskiej, uczestnik prac wdrażających Konstytucję 3 Maja, współorganizator Insurekcji Kościuszkowskiej. W tym roku będziemy obchodzić 275. rocznicę jego urodzin, 200. śmierci oraz 225-lecie powstania „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”.

Romantyzm Polski

W 1822 roku w Wilnie ukazały się „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza, które wyznaczyły początek polskiego romantyzmu. Jak napisano w uchwale: Zrodziła się epoka, w której tworzyli genialni artyści, myśliciele i działacze polityczni, którzy w sytuacji narodowej niewoli stworzyli kraj duchowej wolności, a zarazem wynieśli polską muzykę, literaturę i malarstwo do rangi czołowych osiągnięć kultury europejskiej. 

Źródła:

Patroni roku 2022 ustanowieni przez Sejm
Instytut Polski w Sztokholmie
Foto: Instytut Polski w Sztokholmie

Opracowała Bożenna Krzesak-Mucha
Podlaska Redakcja Seniora Białystok