Polski Ład to plan Rządu Zjednoczonej Prawicy na odbudowę życia społecznego i gospodarczego po pandemii. Program składa się z dziesięciu obszarów i dotyczy najważniejszych aspektów życia Polaków. Są to: Plan na zdrowie, Uczciwa praca – godna płaca, Dekada rozwoju, Rodzina i dom w centrum życia, Polska – nasza ziemia, Przyjazna szkoła i kultura na nowy wiek, Dobry klimat dla firm, Czysta energia – czyste powietrze, CyberPoland 2025 i Złota jesień życia.
Złota jesień życia to część programu obejmująca zapowiedź pewnych rozwiązań na rzecz osób starszych. W oczekiwaniu na szczegóły wdrażania i realizacji proponowane przez Rząd warto zapoznać się z zapisami dokumentu oraz z opinią dr Rafała Bakalarczyka (Senior Hub. Instytut Gospodarki Senioralnej), który przyjrzał się z bliska wszystkim 11 punktom programowym i poddał je wstępnej ocenie.
Emerytury bez podatku do 2500 zł
„W ramach reformy systemu podatkowego emerytury i renty zostaną podwyższone o wysokość podatku dla świadczeń do poziomu 2500 PLN. To oznacza, że przeciętny emeryt będzie otrzymywał nawet 2000 PLN rocznie więcej”.
Postulat w podobnym kształcie pojawiał się wcześniej ze strony Polskiego Strony Ludowego, jednak rządzący odnosili się do niego z rezerwą. Szerszą konsekwencją tej reformy jest zapowiedź zmian w systemie fiskalnym polegającym na zwiększeniu kwoty wolnej od podatku do 30 tys. złotych. Gdyby do tego doszło od strony czysto finansowej zyskają na tym emeryci i to nie tylko najubożsi, ale także ci w trochę lepszej, choć nadal skromnej sytuacji ekonomicznej. Na razie nie ma gwarancji czy, kiedy i w jakim kształcie wejdą w życie obecne zapowiedzi.
Elastyczna praca dla osób w wieku przedemerytalnym
Osoby w wieku 55+ będą miały możliwość zatrudnienia w mniejszym wymiarze czasu pracy. Będzie to motywacją do wydłużania okresu aktywności zawodowej, ponieważ „senior osiągając wiek emerytalny, nie będzie stawał przed wyborem: albo praca w pełnym wymiarze godzin, albo emerytura”.
Rząd widzi potrzebę wspierania aktywności zawodowej osób starszych, ale także dostosowania czasu pracy emerytów do ich sytuacji rodzinnej, życiowej i zdrowotnej.
Zerowy PIT dla osób pracujących po osiągnięciu wieku emerytalnego
Nowym instrumentem zachęcającym do kontynuacji pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego jest PIT – 0 dla Seniora. „Pracownicy, którzy osiągną wiek emerytalny 60/65 lat i nie przejdą na emeryturę, lecz zdecydują się kontynuować pracę, nie zapłacą podatku dochodowego (do poziomu progu podatkowego), co zwiększy ich pensję netto („na rękę”), a dzięki dalszej aktywności na rynku pracy powiększą wysokość przyszłej emerytury”.
Jeżeli osoba, której przysługują świadczenia emerytalne, postanowi kontynuować karierę zawodową, nie zapłaci podatku po podjęciu pracy. Jest tylko jeden warunek: emeryci będą mogli pracować bez podatku, jeżeli nie będą pobierali emerytury.
Program Aktywność+
„Aktywność+ to nowy program dla seniorów, który będzie realizowany w latach 2021-2025. Za pomocą środków z programu będą finansowane działania jednostek samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów, mające na celu zwiększenie aktywności seniorów w życiu społecznym i zawodowym.”
Z powodu braku szczegółów dotyczących tego programu trudno jest ocenić w jakim stopniu powielać się będą jego zapisy z wcześniej realizowanym programem ASOS i obecnie realizowanym programem Aktywni+, który nie obejmuje aktywności zawodowej, a tylko społeczną. Zatem przedstawianie komponentu Aktywność+ jako nowej jakości może okazać się mylące, można spodziewać się raczej kontynuacji tego co było niż dynamicznego rozwoju.
Korpus wsparcia seniorów
„Kilkanaście tysięcy wolontariuszy, w tym działacze ponad 140 środowisk młodzieżowych i obywatelskich z całej Polski, świadczy codzienną pomoc potrzebującym w ramach powołanego Korpusu. Pandemia dała początek nowej instytucji pomocowej, w ramach której młodzi, pomagając seniorom, mogą zarazem pozyskiwać nowe kompetencje, m.in. logistyczne i organizatorskie”.
Chodzi tu o pomoc świadczoną przez Solidarnościowy Korpus Wsparcia Seniorów osobom samotnym, schorowanym i mniej sprawnym, na przykład w zaopatrzeniu czy w prostych czynnościach życia codziennego poza domem. Trudno powiedzieć na jakich zasadach miałby działać ten – obecnie przewidziany do końca 2021 roku – program w przyszłości. Póki co nie zostały zarysowane ani ramy czasowe, ani finansowe, ani wreszcie dokładne cele i zasady jego funkcjonowania w dłuższym czasie.
Bezpieczeństwo pod ręką
Program ma zapewnić zwiększenie bezpieczeństwa seniorów poprzez „dofinansowanie zakupu tzw. opasek bezpieczeństwa. Umożliwią one proste bądź automatyczne wezwanie pomocy w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia. Zapewnią stały kontakt i umożliwią zdalną opiekę. Dzięki takiemu rozwiązaniu seniorzy wymagający uwagi nie będą musieli zmieniać swoich codziennych nawyków i pozostaną samodzielni”.
W niektórych miejscach w Polsce są już stosowane podobne rozwiązania i są pozytywnie oceniane. Wydaje się jednak, że korzystniejsze byłoby objęcie osób starszych teleopieką, a proponowane opaski mogłyby stanowić jedno z narzędzi wykorzystywanych w procesie.
Czekamy na szczegóły dotyczące finansowania, dofinansowania czy może refundowania zakupu opasek, a także komu by ono przysługiwało i w ramach jakich środków.
Darmowe leki 70+
„W związku ze skutecznością dotychczasowego programu Leki 75+ (wzrastająca liczba beneficjentów i malejące wydatki osób powyżej 75. roku życia na leki) chcemy umożliwić korzystanie z programu osobom młodszym, a w niektórych kategoriach leków nawet osobom z grupy 60+”.
Wielochorobowość występująca u osób starszych powoduje zwiększone zapotrzebowanie na lekarstwa, a ich zakup stanowi znaczne obciążenie budżetów domowych. Inicjatywa słuszna, ale wydaje się zasadne dokonanie korekty w zakresie listy leków objętych 100% refundacją.
Specjalne placówki łączące pokolenia
„Umożliwimy łatwiejsze tworzenie placówek, które łączą dzienne domy opieki z przedszkolami podobnie jak w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii i Niemczech. Dzięki nim dzieci będą rozwijały kompetencje emocjonalne i społeczne, a seniorzy zaangażują się w wychowanie najmłodszego pokolenia”.
Pomysł wartościowy, warty wsparcia i promowania. Jednak nie wiadomo, czy chodzi tu o stworzenie systemowego rozwiązania, czy może pilotażu lub innowacji. Biorąc pod uwagę problemy z rozwojem alternatyw dla domów pomocy społecznej (rodzinne domy pomocy czy mieszkalnictwo wspomagane) rodzi się pytanie, czy miałaby powstać kolejna instytucja realizująca program czy może będzie to kolejny program celowy, analogiczny do programu np. Senior+”? Czekamy na zasady działania takiego rozwiązania, budżet i przewidywaną skalę jego rozwoju. Oby koncepcja nie miała marginalnego znaczenia dla całego systemu wsparcia instytucjonalnego.
Centra usług społecznych dla Polaków wracających z zagranicy
„Centra będą instytucjami oferującymi kompleksowe wsparcie dla osób starszych, które po zakończeniu kariery zawodowej za granicą chcą powrócić do Polski. Centra będą zapewniać całodobową opiekę, wsparcie w zakresie ochrony zdrowia oraz wspomagać aktywność społeczną seniorów”.
Nie bardzo zrozumiałym jest fakt objęcia taką pomocą jedynie osób powracających z zagranicy i tworzenia dla nich osobnych instytucji wsparcia. Zwłaszcza, że nie ma pomysłów na reformy systemu opieki całodobowej czy ochrony zdrowia dla ogółu osób starszych.
Czy nie lepiej byłoby po prostu stworzyć dobrze sprofilowane ścieżki wsparcia dla powracających z zagranicy osób starszych w ramach ogólnych instytucji wsparcia seniorów?- zastanawia się dr Rafał Bakalarczyk.
Pomoc IT dla seniora
„Nie wszyscy obywatele mają kompetencje i chcą korzystać z usług tylko cyfrowo. Stworzymy ogólnopolską infolinię administracyjną, która pozwoli uzyskać informacje o tym, co dzieje się ze sprawą załatwianą w każdym urzędzie w Polsce. Dzięki infolinii osoby mniej biegłe w usługach cyfrowych będą mogły dowiedzieć się, w jaki sposób można załatwić sprawę administracyjną i zostaną przekierowane do właściwej instytucji”.
Czy jednak infolinia wystarczy i czy zadziała? Może warto pomyśleć o bardziej bezpośrednim wsparciu, na poziomie lokalnym, gdzie żyje dana osoba starsza. Chodzi tu m.in. o wzmacnianie kompetencji cyfrowych, a także usprawnianie procedur załatwiania różnych spraw, by nawet dla mniej sprawnych cyfrowo seniorów nie stanowiły one bariery nie do przeskoczenia.
Walka z przemocą domową wobec dzieci i rodziców
„W formie wielu kampanii społecznych będziemy pracować nad zwiększeniem świadomości praw ofiar przemocy domowej, zwłaszcza tych najsłabszych – kobiet, dzieci i osób starszych, a także dostępności wsparcia psychologicznego”.
Ten element programu nie dotyczy jedynie seniorów, ale wpisanie go do Polskiego Ładu pokazuje, że przemoc domowa stanowi ważny problem, jest zjawiskiem negatywnym i trzeba mu publicznie przeciwdziałać.
Potrzebne jest wzmocnienie procedur reagowania i identyfikowania przemocy w życiu osób starszych, prowadzenie odpowiednich działań profilaktyczno-prewencyjnych oraz rozszerzanie wsparcia psychologicznego w obliczu zaistnienia praktyk przemocowych – twierdzi dr Rafał Bakalarczyk.
W podsumowaniu swoich rozważań dr Rafał Bakalarczyk wskazuje, że konieczna jest konkretyzacja i rozwinięcie zapisów programowych, a wręcz opracowanie szerszych pakietów rozwiązań problemów społecznych dotykających osób starszych.
Wszyscy zainteresowani rozwojem wsparcia osób starszych w realizacji ich praw i podnoszeniu jakości ich życia powinni zabiegać by sytuacja osób starszych w wielu aspektach znalazła miejsce w dalszej debacie o Polskim Ładzie – radzi dr Rafał Bakalarczyk.
Chodzi o to, aby kwestie senioralne nie pozostały w cieniu politycznego i medialnego zainteresowania rządzących.
Opracowano na podstawie artykułu eksperckiego „Rozwiązania dla seniorów w Nowym Ładzie”, dr Rafał Bakalarczyk, https://seniorhub.pl/rozwiazania-dla-seniorow-w-nowym-ladzie/
Fot. 1 źródło: https://twitter.com/PremierRP/status
Fot. 2 źródło: https://twitter.com/PremierRP/status/
Fot. 3 źródło: https://seniorhub.pl
Grażyna Czajkowska
Podlaska Redakcja Seniora Łomża
