Mam przed sobą publikację „Abecadło lekowe”, którą otrzymali seniorzy na majowym spotkaniu w Centrum Aktywności Społecznej, przy ul. Św. Rocha. Rozeszła się szybko, jak „świeże bułeczki”, ponieważ zawiera wiele cennych uwag na temat, m.in.: formy leków, dawek, przyjmowania, zamienników, reakcji alergicznych i terminów przydatności.
Po jej przeczytaniu zapytałam swoje najbliższe koleżanki, jak one przyjmują leki i oto co słyszałam najczęściej:
– dzielę leki na mniejsze dawki, ponieważ zapisuje je specjalista (np. kardiolog, endokrynolog), który wyznacza mi wizyty dwa razy do roku i nigdy tych leków nie starcza do następnej umówionej wizyty. Lekarz rodzinny nieprzychylnym okiem patrzy na mnie, jak proszę o powtórzenie leków przepisanych przez innego lekarza (specjalistę), bo wydłużam kolejkę pacjentów do niego. Poza tym leki są drogie i jak je podzielę, starczają na dłużej,
– przyjmuję leki zgodnie z zaleceniem lekarza, chociaż czasem zdarza mi się zapomnieć je przyjąć i wtedy nie bardzo wiem, co mam robić,
– zazwyczaj proszę o zamienniki, bo są o wiele tańsze; często kupuję leki bez recepty, np. przeciwbólowe, aspirynę, witaminy, czy suplementy diety, polecone przez rodzinę, koleżanki, bądź otrzymane w prezencie,
– ukryłam przed lekarzem rodzinnym, że prywatnie poszłam do dwóch innych lekarzy, którzy przepisali mi skuteczniejsze leki.
Słysząc te odpowiedzi, postanowiłam podzielić się zawartymi w tej książce najważniejszymi radami, których powinniśmy przestrzegać:
– przyjmuj leki o stałej porze. Jeśli pominięcie leku zauważysz w ciągu 1-2 godz., zażyj lek, a następną dawkę przyjmij o zaplanowanej porze. Jeżeli minęło więcej czasu, następną dawkę leku zażyj dopiero o kolejnej wyznaczonej porze, żeby nie nastąpiła kumulacja leku.
– stosuj lek w dawkach wyznaczonych przez lekarza. Nie modyfikuj dawek i czasu przyjmowania leków, mimo lepszego samopoczucia, gdyż objawy mogą wrócić nawet ze zdwojoną siłą.
– tabletkę można dzielić na pół tylko wtedy, gdy ma ona podziałkę. Tabletka w twardej otoczce (glazurowana) powinna się stopniowo rozpuszczać dopiero w żołądku, rozkruszona lub podzielona osłabia skuteczność działania i może podrażnić błonę śluzową żołądka.
– zawsze można prosić farmaceutę o tańszy zamiennik, który zawiera tę samą substancję czynną (leczniczą). Wyjątkiem jest sytuacja, gdy lekarz na recepcie napisze „NZ” co oznacza, że lek musi być oryginalny.
– leki zwykle przyjmuje się:
– przed jedzeniem – czyli 30-40 min. przed posiłkiem,
– w trakcie jedzenia – czyli 5 min. po rozpoczęciu jedzenia, ale przed zakończeniem posiłku.
Trzeba pamiętać o interakcjach leków z pożywieniem, np. herbata zmniejsza wchłanianie preparatów żelaza, mleko i jego przetwory źle wpływają na wchłanianie niektórych antybiotyków, a sery dojrzewające, czy przejrzałe owoce nie powinno się łączyć z lekami antydepresyjnymi.
- leki powinno się zawsze popijać wodą, a nie kawą czy sokami owocowymi, a zwłaszcza sokiem grejpfrutowym. Wykluczone alkoholem, który nie jest wskazany podczas przyjmowania leków.
- stosuj leki tylko wtedy gdy ich potrzebujesz. Istnieje różnica między lekami, a suplementami diety. Te drugie suplementują, czyli uzupełniają, codzienną dietę w różne składniki, nie zastępują leków. Np. nie ma potrzeby przyjmować witaminy D, latem kiedy czerpiemy ją ze słońca oraz innych witamin, gdy mamy tak dużo sezonowych warzyw i owoców.
- czytaj ulotki dołączane do opakowania. Łączenie leków z innymi lekami, suplementami diety czy ziołami prowadzić może do wystąpienia interakcji, tj. osłabienia lub wzmocnienia ich działania lub wystąpienia działań niepożądanych, np. paracetamol jest zawarty w środkach przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, ziele dziurawca nie powinno się stosować z lekami przeciwzakrzepowymi, a korę wierzby przy lekach rozrzedzających krew, lukrecja jest groźna przy nadciśnieniu.
- przechowuj leki zawsze w oryginalnym opakowaniu, tak by w razie potrzeby można było łatwo sprawdzić nazwę leku, dawkę oraz termin przydatności do użycia. Nie przecinaj listków tabletek, bo możesz te dane utracić.
- zapisz na opakowaniu zalecane dawkowanie oraz datę otwarcia leku, ponieważ termin ważności niektórych leków jest uzależniony od daty ich otwarcia, np. krople do oczu.
- zanim zaczniesz przyjmować nowy lek, przypomnij lekarzowi o ewentualnych alergiach na leki. Miej przy sobie listę aktualnie przyjmowanych leków, suplementów diety, ziół. Nie ukrywaj, że przyjmujesz leki zapisane przez innego lekarza. Pamiętaj, że czasem reakcje alergiczne są bardzo gwałtowne.
- nie kupuj leków na bazarach lub z innych nieznanych źródeł, ponieważ nie wiesz co one zawierają i w jakich warunkach były przechowywane. To że pomogły koleżance, nie znaczy że pomogą tobie.
- leki przeterminowane zostaw w specjalnych pojemnikach znajdujących się w aptekach. Wyrzucając do śmieci lub kanalizacji zanieczyszczasz glebę lub wodę.
- leki nieprzeterminowane, które pozostaną, np. po osobie zmarłej, przyjmują hospicja.
- wszelkich informacji o lekach zasięgaj u farmaceutów i lekarzy, a nie w Internecie.
- wystąpienie niepożądanych działań leków, których nie ma w ulotce, można zgłosić bezpośrednio do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych… na stronie urpl.gov.pl w zakładce – Produkty lecznicze – Monitorowanie bezpieczeństwa leków.
Wakacje to dobry czas aby „przewietrzyć” nasze apteczki i zastanowić się czy rzeczywiście musimy zażywać tak dużo leków. Na wykładach w ramach „Akademii Zdrowego Seniora”, w których uczestniczyłam ostrzegano nas przed dużą ilością przyjmowanych leków. Jeśli ktoś przyjmuje ponad 6 leków dziennie, to już powinien się zastanowić, które z nich wyeliminować. Rekordzista podobno przyjmował 20 leków dziennie i jego leczenie polegało na ich odstawianiu.
Wspomniane na wstępie spotkanie prowadził dr Dominik Olejniczak z Fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani. Ze strony internetowej: www.obywatelezz.pl można pobrać publikację „Abecadło lekowe” oraz „Suplementarz ”, który również był prezentowany na tym spotkaniu.
Maria Beręsewicz
Redakcja Podlaski Senior Białystok
