Spektakl „Obława” to hołd ofiarom Obławy Augustowskiej 

1 marca 2019 roku w Teatrze Dramatycznym im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku odbyła się premiera sztuki „Obława”. Spektakl reżyseruje Jan Nowara.

Scenariusz „Obławy” napisali Jan Nowara i Jagoda Skowron. Sztuka opowiada o jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w historii Polski i regionu, o ludobójstwie żołnierzy podziemia niepodległościowego oraz ludności cywilnej Suwalszczyzny, którego dokonano w lipcu 1945 roku, tuż po odbiciu tych terenów przez Armię Czerwoną z rąk III Rzeszy. W trakcie spotkania z dziennikarzami realizatorzy oraz aktorzy opowiedzieli o przygotowaniach do premiery.

Mamy marzenie, aby za sprawą naszego spektaklu, w sposób spirytualny, duchowy dokonał się akt w rzeczywistości. Śledztwo Instytutu Pamięci Narodowej postępuje. Kierowane są do Rosji prośby o pomoc prawną. Coraz więcej wiemy o Obławie i o tym, co się wtedy stało. Potrzebne jest jednak otwarcie archiwów rosyjskich, a także uznanie winy i tego, co wydarzyło się w 1945 roku. Spektakl powstaje w momencie, który być może zbiegnie się z pewnego rodzaju przesileniem i być może faktycznym uznaniem winy w tej historii

-mówi Jan Nowara.

Obława jest wielką zagadką i traumą w historii podziemia niepodległościowego, a zarazem wielką traumą w losach bardzo wielu ludzi, dlatego poprzez nasz spektakl chcielibyśmy oddać hołd ofiarom Obławy Augustowskiej. Chcemy podnieść dramat tych osób do rangi wielkiej literatury, dlatego w przedstawieniu obok dokumentów pojawiają się „Dziady” Adama Mickiewicza – będące wielkim, literackim aktem na temat polskiego pragnienia wolności,

– dodał reżyser.

W trakcie spotkania z dziennikarzami jeden z aktorów, Bernard Bania, podzielił się swoimi refleksjami na temat pracy nad tak trudnym, historycznym tematem. Przyznał, że przygotowywanie przedstawiania, które dotyka rzeczywistych, bolesnych wydarzeń jest nieco inne od pracy nad tekstem będącym fikcją literacką.

Kiedy rozpoczęły się próby, gdy zaczęliśmy rozmawiać o Obławie Augustowskiej i zagłębiać się w tę historię, chyba każdy z nas uświadomił sobie, że nie jest to opowieść stworzona w wyobraźni, tylko materia, która jest oparta na losach prawdziwych ludzi, którzy niestety zaginęli. Dzisiaj żyją ich rodziny, żyją wspomnienia o nich i związane z tym emocje. Osoby te nie mają jednak możliwości uczczenia swoich bliskich. Nie wiedzą nawet gdzie są oni pochowani

– powiedział Bernard Bania.

Aktor gra w spektaklu historyczną postać, majora Wasilenkę, który brał udział w działaniach skierowanych przeciwko mieszkańcom Suwałk i Augustowa.

Postacie negatywne, czarne charaktery są dla aktora zawsze bardziej atrakcyjne. Tu też tak jest. Jednak pracując przy tego typu spektaklu, podchodzi się do tych ról z innym nastawieniem. Trudno jest nie myśleć o tym, że stojąc na scenie odgrywa się realną postać, realne sytuacje, które – w nieco innej formie – ale naprawdę się wydarzyły

– dodał Bernard Bania.

Przygotowaniem wokalnym i współpracą muzyczną zajął się Piotr Szekowski.

W spektaklu gram postać Groma, dowódcę jednego z oddziałów Armii Krajowej, który był celem w Obławie Augustowskiej. Zajmuję się także warstwą dźwiękową przedstawienia, pracuję zarówno z kolegami aktorami, jak i muzykami. Aby wydobyć pewne treści, musimy zaadaptować piosenki na scenę. Muzyka ma mieć rolę służebną dla wyniesienia właściwych treści w spektaklu. I właśnie to jest moje zadanie – dodał Piotr Szekowski.

Aktor zdradził także, że udało mu się namówić reżysera do wykorzystania w spektaklu dodatkowego utworu, który nie został skomponowany na potrzeby „Obławy”.

Zaśpiewam piosenkę, którą pamiętam z dzieciństwa. Jaką? Niech to pozostanie niespodzianką dla widzów. Mój ojciec bardzo często ją śpiewał i niezwykle często jej słuchał, dziadek służył w Armii Krajowej. Kompozytor tego utworu napisał ten utwór, by uczcić pamięć o swoim ojcu, który również służył w AK, między innymi dlatego czuję jakiś rodzaj duchowego połączenia z tą piosenką. Przede mną trudne zadanie, ponieważ muszę wykonać ten utwór tak, aby na koniec widownia nie zaczęła bujać się i klaskać. Przekaz ma być prosty, intensywny. Mam nadzieję, że uda mi się jak najmocniej wydobyć to, co w tej piosence jest najważniejsze, a więc jej treść, a także pozbawić ją zbędnych – na okoliczność tego przedstawienia – ozdobników i dodatków. Mam nadzieję, że ta treść zostanie w głowach widzów, którzy obejrzą nasz spektakl.

– dodał Piotr Szekowski.

Sponsorem spektaklu „Obława” jest Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku oraz nadleśnictwa Augustów, Głęboki Bród, Płaska, Pomorze, Suwałki i Szczebra.

Spektakl „Obława” bierze udział w 25. Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, organizowanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.

Źródło:Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku

opracowanie: Elżbieta Urban
Podlaska Redakcja Seniora Białystok