Powieść „Gai Ben Hinnom” (z hebrajskiego „Gehenna ognista”) jednego z najbardziej znanych białoruskich pisarzy współczesnych Uładzimira Niaklajeva ze względu na samo nazwisko autora oraz tematykę nie mogła ukazać się na Białorusi.
Autor pisał ją w latach 2016-2020 m.in. w Mińsku, Moskwie, Wilnie i Nowym Jorku.
Wydawcy – Fundacja Kamunikat.org z Białegostoku chcą, aby trafiła ona przede wszystkim do białoruskiego czytelnika. Jednak ze względów politycznych przekazanie tej książki na Białoruś jest bardzo trudne czy wręcz niemożliwe.
Dlatego wspólnie z różnymi partnerami zostanie zorganizowanych szereg prezentacji powieści z udziałem autora – Uładzimira Niaklajeva oraz białoruskiego barda Todara Vajciuškieviča. Spotkania odbędą się w ośrodkach będących największymi skupiskami białoruskiej emigracji w Polsce i na Litwie.
Nowa powieść znanego białoruskiego pisarza trafi także do środowisk mniejszości białoruskiej.
Powieść „Gai Ben Hinnom” to książka – jak mówi sam autor – o Białorusi i Białorusinach. Jej akcja ma dwa główne wątki fabularne i toczy się w dwóch płaszczyznach czasowych.
Bohaterem pierwszego wątku jest białoruski poeta Janka Kupała, który stracił życie w czerwcu 1942 roku spadając ze schodów jednego z moskiewskich hoteli. Dokumenty o jego śmierci są nadal utajnione. Jednak większość badaczy zgadza się, że było to zabójstwo zorganizowane przez sowieckie służby.
Bohaterem drugiego wątku powieści jest młody białoruski poeta Viktar Marhier – uczestniczący w życiu literackiej bohemy stolicy sowieckiego imperium. Trochę dysydent, który chce wpłynąć na dalszy bieg historii. Młody poeta marzy o usunięciu Leonida Breżniewa, który jest już na skraju starczego szaleństwa. Takie naiwne marzenia prowadzą poetę do głębokiego dramatu.
Ta część powieści wyraźnie nawiązuje do bogatej w wydarzenia biografii samego Uładzimira Niaklajeva – jednego z kandydatów na prezydenta Białorusi w wyborach w 2010 roku, a potem więźnia politycznego.
Oba wątki i płaszczyzny czasowe przeplatają się ze sobą w sposób metafizyczny.
Uladzimir Niaklajeŭ niemal otwarcie wskazuje, że bez potępienia spuścizny stalinowskiego totalitaryzmu, bez ukarania przestępców i bez skruchy – historia może się powtórzyć. I, prawdę mówiąc, powtarza się na naszych oczach na Białorusi, gdzie autorytarna władza znowu walczy z twórcami.
Terminarz prezentacji:
25.11. Kraków – Willa Decjusza, ul. 28 Lipca 1943 17a, godz. 18:00
Współorganizator: Instytut Kultury Willa Decjusza
26.11. Wrocław – Wrocławski Dom Literatury „Klub Proza”, Przejście Garncarskie 2, godz. 18:00
Współorganizatorzy: Wrocławski Dom Literatur, Fundacja „Za Wolność Waszą i Naszą”
27.11. Poznań – Centrum Kultury Zamek Sala Wielka, ul. Św. Marcin 80/82, godz. 16.00
Współorganizator: Centrum Kultury Zamek
28.11. Gdańsk – Miejski Teatr Miniatura, aleja Grunwaldzka 16, w ramach Biografie Gdańskie XVIII Dni Mniejszości Narodowych, godz. 15:30
Współorganizator: Miejski Teatr Miniatura
29.11. Warszawa – Dom Białoruski, ul. Kryniczna 6, godz. 18:00
Współorganizator: Fundacja Dom Białoruski
30.11. Łódź – Dom Literatury, ul. Franklina Delano Roosevelta 17, godz. 18:00
Współorganizator: Dom Literatury w Łodzi
01.12. Białystok – Podlaski Instytut Kultury, ul. Św. Rocha 14 (Spodki), godz. 17:00
Współorganizator: Podlaski Instytut Kultury
02.12. Bielsk Podlaski – Bielski Dom Kultury, ul. 3 Maja 2, godz. 17.00
Współorganizatorzy: Koalicja Bielska, Bielski Dom Kultury
03.12. Wilno – Lietuvos rašytojų sąjunga (Związek Literatów Litewskich), K. Sirvydo g. 6, godz. 17:00
Współorganizator: Lietuvos rašytojų sąjunga
04.12. Вільня – Do Białoruski – Wileńskie Białoruskie Muzeum im. Ivana Łuckieviča, Vilniaus g. 20, 17:00
Współorganizator: Wileńskie Białoruskie Muzeum im. Ivana Łuckieviča
Uładzimir Niaklajeŭ – poeta, prozaik, tłumacz, działacz społeczno-polityczny. Urodzony 11 lipca 1946 roku w miejscowości Smarhoń na Grodzieńszczyźnie. Lata dziecięce spędził w Krewie znanej z podpisania w tym mieście w 1385 roku Unii Krewskiej, co nie pozostało bez wpływu na tematykę jego twórczości. Uczył się w mińskim technikum elektrotechnicznym. Potem w Instytucie Literackim w Moskwie oraz na Wydziale Filologicznym Mińskiego Instytutu Pedagogicznego. Pracował jako telegrafista, mechanik radiowy, dziennikarz, prezenter telewizyjny, redaktor. Redagował pismo „Krynica” oraz gazetę „Litaratura i mastactva” („Literatura i Sztuka”).
Jest laureatem wielu nagród krajowych i międzynarodowych. W 2012 roku nominowany do Nagrody Nobla przez Białoruski PEN Center i Związek Pisarzy Białoruskich. W 1999 roku został zmuszony do opuszczenia Białorusi z powodów politycznych. Mieszkał i pracował w Polsce i Finlandii. W 2004 roku wrócił na Białoruś. W latach 1998-2001 był przewodniczącym Związku Pisarzy Białoruskich a także prezesem Białoruskiego PEN Center (2005-2009). W wyborach prezydenckich 2010 został kandydatem na prezydenta Republiki Białoruś. W dniu wyborów został dotkliwie pobity przez specjalną jednostkę milicji. Został uprowadzony ze szpitala przez funkcjonariuszy białoruskiego KGB i osadzony w więzieniu.
Swoje więzienne doświadczenia Uładzimir Niaklajeŭ wykorzystał do napisania tomiku wierszy „Listy da Woli” (wiersze i poemat), wydanego w Wilnie w 2011 roku, a także powieści „Automat z wodą gazowaną z syropem lub bez”, przetłumaczonej na język polski i uhonorowanej Nagrodą im. Jerzego Giedroycia.
Autor licznych książek poezji i prozy. Najważniejsze dzieła ostatnich lat: powieść „Gai Ben Hinnom” oraz dramaty historyczne „Giedymin” i „Jagiełło”.
Jarosław Iwaniuk
Prezes Fundacji Kamunikat.org
foto ze strony Instytut Kultury Villa Decjusza
Opracowanie: Lija Półjanowska
Podlaska Redakcja Seniora Białystok
