W wielowyznaniowym i wielokulturowym Podlasiu zamieszkują Tatarzy wyznawcy islamu, którzy tę religię przejęli od Turków. Jest ona drugą religią w świecie, co do ilości wyznawców po chrześcijaństwie. Dzisiaj, w dobie nasilonej migracji ludności z terenów Afryki, której religią jest islam, warto było zapoznać się z kanonami tej wiary bezpośrednio od jej wyznawców.
Uczestnicy Kongresu udali się do Kruszynian, jednej z dwóch wsi (druga – Bohoniki) na Podlasiu zamieszkałej przez Tatarów. Po upadku Złotej Ordy*, lud zamieszkały dotąd w północno – zachodniej części Mongolii, rozproszył się. Część przybyła na tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jak powiedział Janusz Aleksandrowicz** – był to lud dziki lecz niesłychanie waleczny; taka grupa szybkiego reagowania. Regiment tatarski zasłynął w bitwie pod Grunwaldem pod wodzą polskiego króla Władysława Jagiełły. W XVII wieku król Jan III Sobieski jako zapłatę żołnierzom – Tatarom darował tereny na Podlasiu, na których do dzisiaj mieszkają ich potomkowie. Wrośli w te ziemie. Spolonizowali się. Utracili język tatarski. Wiąże ich zachowana odrębność wyznaniowa, tradycja pochodzenia i obyczaje. Obecnie, głównym zajęciem Tatarów w Polsce jest ogrodnictwo i hodowla zwierząt.
Co należy wiedzieć o religii islamu? Kontynuując swoje wystąpienie J. Aleksandrowicz wskazał filary wiary:
1. Wiara w jednego Boga, anioły, księgę, proroków, Sąd Ostateczny i życie pozagrobowe. Muzułmanie uznają za proroków także postaci ze Starego Testamentu i Jezusa, który nie jest jednak Synem Bożym, ale kimś w rodzaju idealnego muzułmanina. Bóg stworzył aniołów, którzy są jego posłańcami. Posłańcem był prorok Mahomet, który w wieku 40 lat, dostąpił pierwszego boskiego objawienia. Decyzję o przyjęciu islamu podejmują osoby dorosłe. Świadome wyboru przyjmują chrzest. Nie ma spowiedzi. Na Sądzie Ostatecznym każdy odpowie przed Bogiem rozliczając się ze swego życia. Co zrobili z przeznaczenia otrzymanego od Boga. Wiara w zmartwychwstanie jest jednym z podstawowych dogmatów islamu. Stąd ciało ludzkie żywe, jak i martwe powinno być szanowane, jako dzieło Stwórcy. Ciało ludzkie nie jest własnością człowieka. Należy do Boga, który je wskrzesi do bezkresnego życia pozagrobowego.
2. Modlitwa pięć razy dziennie z wyłączeniem czasu od wschodu do zachodu słońca. Aby nie kojarzyć z ludami, które w tym czasie się modliły. Poza tym, ważna jest czystość ciała i miejsca. Ubiór czysty, zakrywający części ciała. Dywanik – kontakt głowy, ramion, goleni i stóp. Zwrócenie się w stronę Mekki.
3. Post w miesiącu ramadanu – dziewiątym miesiącu kalendarza muzułmańskiego/księżycowego. Uznawany za miesiąc święty, bowiem według islamu Archanioł Gabriel ukazał się Mahometowi i przekazał wersy świętej księgi Koranu. Oprócz powstrzymania się od jedzenia i picia muzułmanie winni być szczerzy i unikać konfliktów.
4. Jałmużna zobowiązuje bogatych do przeznaczenie 2,5 procent rocznych oszczędności na rzecz ubogich.
5. Pielgrzymka do Mekki najważniejszej świątyni islamu. Podstawą islamu jest święta księga Koran. Zapisy objawień Mahometowi. Zebrane i spisane przez skrybistów po śmierci Mahometa. Dzisiaj aby wydrukować Koran, drukarnia musi zebrać znających tekst Koranu w języku arabskim na pamięć.
Warsztat, o postrzeganiu mahometan (wyznawców islamu) i zderzeniu stereotypów i uprzedzeń z islamem albo innymi religiami, poprowadziła Viviana Isena***.
Muzułmanin (z arab. muslim) – poddany Bogu, zaś zawołanie „Allah Akbar”(Bóg jest Najwyższy) nie jest zawołaniem islamskich terrorystów. Ono rozpoczyna modły, nim się chwali Boga. Islam jest religią monoteistyczną. Obejmuje około 49 krajów świata. Jest także religią o tysiącu twarzach. Działania al-Kaidy i utrzymujące się zagrożenie, potęgowane przez mass media przyczynia się do większego kojarzenia muzułmanów z terrorystami-samobójcami zdolnymi wysadzić się w powietrze w imię Allaha. Dążących do zawładnięcia światem. Obawy przed muzułmanami-terrorystami nie jest w stanie zmniejszyć fakt, że terroryści pochodzący ze świata islamu stanowią niewielki odsetek muzułmanów. Jednak drastyczność ich działań rzuca cień na wszystkich wyznawców islamu. Należy poznać tę ogromną wspólnotę by nie robić błędów w postrzeganiu i nie dyskryminować mężczyzn i kobiet, którzy wierzą w inną doktrynę niż nasza. Ważne jest pamiętanie o wierze w jednego Boga uzewnętrzniając to w różny sposób. Tworzenie platformy dialogu religijnego, to tworzenie kultury bazującej na prawach człowieka i ich respektowaniu.
„Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii… nauczania, praktykowania, uprawiania kultu i praktyk religijnych” – art. 18 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka****
Uczestnicy Kongresu zwiedzili Muzeum Kultury Tatarów oglądając eksponaty i fotografie obrazujące historię i życie codzienne tej grupy. Odwiedzili meczet i minaret w Kruszynianach. W Białymstoku, w nowo powstałym meczecie, żona muftiego – najwyższego polskiego duchownego muzułmańskiego – Tomasza Miśkiewicza opowiedziała o urzędzie i roli muftiego w życiu wyznawców islamu w Polsce. Meczet Białostocki jest miejscem modlitwy, spotkań muzułmanów i urzędem muftiego.
Dzień zakończył koncert Tatarskiego Zespołu Taneczno-Wokalnego „Buńczuk” ukazujący bogactwo sześćsetletniej tatarskiej kultury ludowej.
*Złota Orda — organizacja państwowa Tatarów. Przez trzy wieki pod jej władzą pozostawały ziemie ruskie. Odgrywała istotną rolę w dziejach Europy Wschodniej.
** Janusz Aleksandrowicz – Polski Tatar, studiował w Sarajewie i Europejskim Instytucie Nauk Humanistycznych w Chateau Chinon we Francji, od 2006 r. imam (m. in. przywódca duchowy i religijny) w Kruszynianach.
*** Viviana Isena – esperantystka z Italii, tłumaczka i nauczycielka języka arabskiego.
****Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona 10 grudnia 1948 roku w Paryżu na Trzeciej Sesji Zgromadzenia ONZ
zdjęcia: Stenia Romanowicz i Nina Pietuchowska
Stenia Romanowicz
Podlaska Redakcja Seniora Białystok
