Szybkie tempo starzenia się społeczeństwa jest problemem globalnym. Na koniec 2020 roku liczba ludności Polski wyniosła 38,3 mln. Ponad 9,8 mln. to osoby w wieku 60 lat i więcej. Co czwarta osoba w Polsce to senior.
Według prognozy GUS liczba ludności w wieku 60 lat i więcej w roku 2030 ma wzrosnąć w Polsce do poziomu 10,8 mln, a w 2050 roku wyniesie 13,7 mln. Starzenie się i starość to fakt, który dotyczy każdego człowieka. Świadomość ta nie budzi optymizmu. Żyjemy ze świadomością utrwalanego przez lata stereotypu człowieka starego, według którego człowiek w wieku emerytalnym jest już przeważnie schorowany, nieatrakcyjny, często ograniczony intelektualnie. Ma konserwatywne poglądy i nawyki, skłonności do pouczania innych. Według opinii publicznej senior jest również zaniedbany, pesymistycznie nastawiony do otoczenia i zachodzących wokół niego zmian. Osoby starsze są odizolowane i niedoceniane społecznie.
Stereotyp to zbiór przekonań, zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych, które odnoszą się do różnych grup społecznych, kulturowych, religijnych i narodowościowych. Są one oparte na niekompletnych lub nieprawdziwych informacjach. Stereotypy starości przekazywane w ramach tradycji akceptowane są przez ogół społeczeństwa. Zaczynamy je przyswajać w okresie dzieciństwa. Od małego budujemy swoje wyobrażenie na temat starości. Duży wpływ na przyjęte przez nas stereotypy ma środowisko rodzinne i kulturowe. Postrzeganie w ten sposób seniorów uznawane jest w opinii publicznej za prawdziwe, niepodlegające weryfikacji i zmianom lub w niewielkim stopniu podatne na zmiany. Źródłem stereotypów jest przede wszystkim brak wiedzy na temat starości oraz lęk przed ludźmi starymi i starością.
Stereotypy są krzywdzące. Ja również jestem seniorką i jestem z tego faktu dumna. Praca zawodowa dawała mi wiele radości i satysfakcji. Minusem był fakt, że miałam dużo obowiązków służbowych. Poza tym rola i obowiązki matki, żony i córki wypełniały mi czas wolny od pracy zawodowej. W takiej sytuacji nie miałam czasu dla siebie. Sytuacja się zmieniła, kiedy przeszłam na emeryturę. Teraz mam czas dla siebie. Mam czas na realizację i rozwijanie swoich zainteresowań. Status emeryta to czas, kiedy możemy podsumować poczucie swojej własnej godności i wartości oraz sporządzić bilans satysfakcji i zadowolenia ze swoich osiągnięć. Zarówno tych odniesionych w życiu osobistym jak i zawodowym.
Zakończenie pracy zawodowej i uzyskanie statusu emeryta dla części moich rówieśników to czas, kiedy mogą oddać się swoim, zaniechanym w czasie pracy zawodowej, pasjom. Inni z kolei dopiero na emeryturze odkrywają swoje pasje. Są też tacy seniorzy, którzy z utęsknieniem oczekiwali na przejście ze statusu osoby aktywnej zawodowo na status emeryta. Mieli dosyć pracy zawodowej i marzyli o tym, by zostać w domu i nie mieć żadnych zobowiązań. Są domatorami, lubią samotność lub po prostu chcą mieć tzw. święty spokój.
Stereotypy związane z osobami 60+ są dla mnie nie tylko krzywdzące,, lecz nawet uwłaczające godności. Mam wrażenie, że przez większość społeczeństwa „seniorzy”, a tak definiuje się ludzi przechodzących na emeryturę, są traktowani przedmiotowo. Wszyscy są wrzucani do jednej szuflady.
Jestem szczęśliwą babcią, ale nie postrzegam sama siebie w roli starowinki ubranej w szare ubranie, uczesanej w koczek, z chustką na głowie i ciągle narzekającej. Nie chcę też być tak odbierana. Nie chcę, żeby ktoś za mnie podejmował decyzje i mówił, jak mam się ubierać, co jeść, w jakich zajęciach dla seniorów brać udział. My, seniorzy, nie jesteśmy grupą jednolitą. Mamy odmienne osobowości i różne potrzeby. Także u każdego z nas proces starzenia przebiega w inny sposób. Potrzeby fizjologiczne i społeczne, potrzeby poznawcze, estetyczne i duchowe zależą od naszego wieku i stanu zdrowia. Chcemy robić to, na co mamy ochotę i z czym czujemy się dobrze. Seniorzy chcą również być nadal aktywni zawodowo. Chcą zdobytą wiedzą i doświadczeniem dzielić się z pokoleniem, które dopiero zaczyna poznawać tajniki swojej pracy zawodowej.
Stereotypy są z nami od pokoleń. Czy warto z nimi walczyć? Myślę, że tak, ale nie chodzi tu o walkę z nimi, lecz o zmianę światopoglądu społeczeństwa. Pokazanie, że senior to człowiek, który ma swoje potrzeby, ale też może jeszcze dużo zdziałać. Zmiany te nie dokonają się z dnia na dzień. Potrzebny jest na to czas i skuteczne działanie, ale to temat na następny artykuł.
Cieszę się, że coraz częściej mówi się w mediach o potrzebie organizowania kampanii społecznych i podejmowaniu przez instytucje rządowe i pozarządowe działań, których celem jest przekonanie społeczeństwa do zmiany sposobu traktowania osób starszych.
Portal podlaskisenior.pl, miesięcznik Super Senior, Stowarzyszenie Szukamy Polski i Fundacja Centrum Inicjatyw na Rzecz Społeczeństwa podjęły już takie działania. W imieniu wszystkich seniorów dziękuję za podjęcie tego tematu i przypomnienie społeczeństwu, że senior to też człowiek i należy go traktować z szacunkiem.
Mam też nadzieję, że kampania „SuperSTARSi. Seniorzy XXI wieku” również przyczyni się do zmiany wizerunku seniora
Źródła:
Anna Anchimowicz
Podlaska Redakcja Seniora Białystok
